Μακρυγιάννης: Ένας (μισαλλόδοξος) Ρωμιός [2]

[Με την ευκαιρία του μύθου της 25ης του Μάρτη]

Mέρος 2ο (διαβάστε  Μέρος 1ο)

Το ορθόδοξο ιερατείο μισούσε τους ξένους ιεραπόστολους, αφ’ενός γιατί του καταπατούσαν το οικόπεδό του, αφ’ετέρου γιατί ανέσυραν από τον κάλαθο των αχρήστων το ενοχλητικό «πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη«, που εξέθετε το ραχάτι τους ανεπανόρθωτα. Ο Άννινος διηγείται πως ο Παπουλάκης την αγιοποίηση του οποίου δρομολόγησαν οι Καντιώτης- Μουλατσιώτης (θεατρόφιλος ηγούμενος), βρίσκοντας σε κάποιο αντίτυπο της Οκτωήχου την λέξη «αγγλικαί» αντί του «αγγελικαί» από τυπογραφικό λάθος, «έφερε το αντίτυπον….και το ανεγίγνωσκεν εις επήκοον του απαίδευτου όχλου» που φανατιζόταν με τους «Λουθηροκαλβίνους» που διέστρεφαν τα ιερά γράμματα. To 1839 η «Φιλορθόδοξη Εταιρεία» απαιτούσε «καταδίωξιν και εξαφάνισιν από την Ελλάδα όλων των αμερικανικών σχολείων και των από τας Βιβλικάς Εταιρίας εκδοθέντων βιβλίων ανεξαιρέτως». Oι προτεστάντες ιεραπόστολοι κυρίως Αμερικανοί που πίστευαν στην παροχή παιδείας, φορείς ενός πουριτανικού μεν αλλά σαφώς φιλελεύθερου και ανθρωπιστικού πνεύματος για τα δεδομένα της ορθόδοξης και οθωμανικής Ανατολής, ήλθαν σε αναπόφευκτη σύγκρουση με τον Μεσαίωνά της: «Ο έλληνας επίσκοπος και ο Πασάς έχουν ενωθεί στη διάπραξη κάθε είδους καταπίεσης. Γι’αυτούς ο προτεσταντισμός αποτελεί αντικείμενο ιδιαίτερου μίσους…», διαπιστώνει το 1855 ο Hamlin. Ο Αμερικανός φιλάνθρωπος Ιωνάς Κινγκ (εικ.1, ως καθηγητής & ιεραπόστολος στη Συρία), ήλθε το 1828 εδώ, παντρεύτηκε μια Ελληνίδα, έγινε δεκτός με ενθουσιασμό από τον Καποδίστρια και άρχισε το ανθρωπιστικό του έργο, ιδρύοντας παράλληλα σχολεία και διδάσκοντας το Ευαγγέλιο, προσέχοντας να μην προσβάλλει την λαϊκή πίστη. Δεν ήλθε με στρατό, δεν δολοφόνησε και δεν ξεσπίτωσε κανέναν, ούτε προχώρησε σε προσηλυτισμούς και ίδρυση τοπικής Εκκλησίας όπως έκαναν οι βυζαντινοί ιεραπόστολοι περιφρονώντας απροκάλυπτα την τοπική πίστη, αλλά προσπάθησε να φέρει τους Ρωμιούς σε επαφή με το απαγορευμένο από την Εκκλησία τους ακατάληπτο γι’αυτούς περιεχόμενο του Ευαγγελίου. Σε επιστολή του (1827) στην Αμερική, απευθύνει συγκινητική έκκληση: «Εάν ο Αμερικανικός λαός, ηδύνατο να ίδη τους δυστυχείς Έλληνας καθημένους εν τω κονιορτώ εν μέσω των ερειπίων του παρελθόντος μεγαλείου των…εάν ηδύναντο να ακούσωσι στεναγμούς των….να αντιληφθώσι τα μαρτύρια μυριάδων εν δουλεία…θα ήρχοντο εις βοήθειάν των». Ο Κινγκ είχε βιώσει το θρησκευτικό φανατισμό της υποανάπτυκτης «χριστιανικής» Ανατολής βλέποντας στη Συρία το λόγιο προσύλητό του Asaad es Shidiak να φυλακίζεται στο καστρομονάστηρο του Κάνομπιν παλιά έδρα του Μαρωνίτη πατριάρχη της Αντιόχειας και να πεθαίνει στο υγρό και στενόχωρο κελί του από τις κακουχίες και τα βασανιστήρια των καλογριών και των προσκυνητών που τον τραβούσαν με σχοινί δεμένο στο λαιμό του.

Το 1834 ο μητροπολίτης Αθηνών Νεόφυτος Μεταξάς (εικ.2 του 1ου μέρους) απειλεί με αφορισμό τους γονείς που θα στείλουν τα παιδιά στο σχολείο του Κινγκ. Το υπερσυντηρητικό φιλορωσικό κόμμα των «Ναπαίων», που συσπείρωνε τους φανατικούς Ορθόδοξους και τους έμμισθους πράκτορες του τσάρου σαν τον πρωτοπρεσβύτερο Κωνσταντίνο Οικονόμου (εικ.2) πήρε τη σκυτάλη. Με όργανο την εφημερίδα «Αιών» και τη μυστική εταιρεία των Φιλορθοδόξων που έλεγχε, προσπάθησε να σπιλώσει την τιμή και την υπόληψή του με δημοσιεύματα τιτλοφορούμενα «Τα Οργια». Εκεί ο Κινγκ εμφανίζεται ως δήθεν τελετάρχης σε γάμο ημίγυμνων νέων, και διοργανωτής συναθροίσεων όπου καίγονταν εικόνες και βλασφημείτο η «παρθένα» της Ναζαρέτ και οι άγιοι. Συγγραφέας αυτών των συκοφαντιών ήταν ο διαβόητος πλαστογράφος χειρογράφων του Αγίου Όρους (είχε κατηγορηθεί για απόπειρα δολοφονίας των γονιών του) Κ.Σιμωνίδης (αργότερα υποψήφιος μητροπολίτης Αιθιοπίας), που κατόρθωσε να ξεσηκώσει την κοινή γνώμη. Το 1845 ο Κίνγκ εκδίδει την «Απολογία» του. Η ελλαδική Σύνοδος και ο πατριάρχης τον αφορίζουν. Το 1846 στήθηκε δίκη εναντίον του στη Σύρο από όπου γυρίζοντας δέχτηκε το πλοίο επίθεση από πιστούς, που τον απείλησαν ότι θα τον δολοφονήσουν. Λίγο μετά κατασχέθηκαν 100 αντίτυπα της «Απολογίας» και κάηκαν. Οι διωγμοί του αποδοκιμάστηκαν από την ολιγάριθμη ελληνική διανόηση και πήραν μεγάλη δημοσιότητα στη Δύση. Αργότερα καταδικάστηκε με την κατηγορία του προσηλυτισμού, και εκδιώχθηκε για να αποκατασταθεί τελικά. Παρ’όλ’ αυτά σήμερα στις προτεσταντικές ΗΠΑ επιτρέπεται η ελεύθερη δράση της κακόφημης ρωμιορθόδοξης Αρχιεπισκοπής των Ελλήνων μεταναστών, που πληρώνει τεράστιες αποζημιώσεις και κλυδωνίζεται από παιδεραστικά σκάνδαλα που τα κουκουλώνει το πατριαρχείο με πιο πρόσφατο και κραυγαλέο αυτό της Χρυσοβαλάντου.

Ο Εδμόνδος Αμπού με αφορμή τις εκκλήσεις του «Αιώνα» προς τους «ορθόδοξους πολίτες να πάνε στη δίκη για να ενθαρρύνουν τους δικαστές σε αυστηρότητα…«, διαπιστώνει πως «Η μισαλλοδοξία, φυσική στην ελληνική μάζα, προκαλείται καθημερινά από προτροπές της Ρωσίας«.

Ο Ναζιστής (κήρυκας της δολοφονίας αθώων Αλβανών, που πρότεινε λοβοτομή στους αντιρρησίες συνείδησης) Χριστόδουλος, θαυμαστής του Στ.Παττακού, απειλούσε τους «Γραικύλους» με τη φράση του τρελοΜακρυγιάννη: «οταν μου πειράζουν την πατρίδα και θρησκεία μου θα μιλήσω, θα’ νεργήσω…». Κι επειδή πατρίδα, κοινωνία και θρησκεία στη λογική αυτών των ανθρώπων (όσων δηλαδή δεν υποκρίνονται όπως ο Χριστόδουλος που δεν πίστευε σε τίποτα) είναι ένα και το αυτό, ο κ.Μεταληνός διαλύει κάθε αυταπάτη στην αλαμπουρνέζικη παπαδίστικη, κι όποιος καταλάβει κατάλαβε: «Πολεμεί το βασιλέα Όθωνα, όχι όμως γιατί υποτάσσεται σε κάποια δυτική έννοια δημοκρατίας – φραντσέζικου λ.χ. τύπου. Η δημοκρατία του είναι ρωμαίικη και διασφαλίεται μέσα στο εκκλησιαστικό σώμα ως ισοτιμία και ομοτιμία, ως πιστότητα αρχόντων και αρχομένων στο θέλημα του θεού, ως εν Χριστώ ενότητα και αγαπητική αλληλοπεριχώρηση των προσώπων». Δηλαδή σε απλή μετάφραση, για τους μη Ορθόδοξους δεν υπάρχει χώρος στο μαγαζί Ελλάς και αδειάστε μας τη γωνιά, ή βουλώστε το στόμα σας. O Mακρυγιάννης στα παρανοϊκά «Οράματά» του, δείχνει τη μισαλλοδοξία του όταν νόμισε πως χριστιανοί πολύ καλύτεροι από αυτόν, πείραξαν αυτό που εκείνος θεωρούσε χριστιανισμό. Ειρωνεύεται και συκοφαντεί με αισχρό τρόπο, που δείχνει το χαρακτήρα του τοκογλύφου, τους οπαδούς του αγωνιστή του ’21 μεγάλου δάσκαλου Καϊρη και τον ανθρωπιστή χριστιανό Κινγκ: «ο σοφός Αμερικανός Κίνης, φιλάνθρωπος πολύ και αυτός δια τους Ελληνες ορθοδόξω χριστιανών, να τους μερέψει, οπού’ναι αγριάνθρωποι όλοι αυτείνοι, και πολλάκις έγραφε και εις την πατρίδα του Αμερική τι κόπους τραβάει και αυτός με μας τους αγρίους, και ελπίζει ότι έκαμεν σκολείον και διδάσκει…. Αφού ο σοφός της Αμερικής Κίνης έλαβε την καλοσύνη, ως σοφός και θρησκευτικός παπάς Αμερικάνος εφώτισε και έσωσε πολλούς νέους και γέροντες και νέες. Κάνει μαθηματα. Εις αυτά κατακρένει την Θεοτόκον, τον Χριστόν, τους αγίους και τα εξής. Λέγει , αυτά δεν υπάρχουν, είναι δόλος και απάτη. Παντρεύει νέους με τις νέες, γυμνώνει αυτούς μ’ένα αγανόν φόρεμα, να φαίνονται τα κεκρυμμένα του ενού και του άλλου, κόβει την εικόνα της Παναγίας με τα κεριά μαζί και καίγονται και γένεται αυτός ο περίφημος γάμος, και άλλα πλήθος τοιούτα… ….Αδελφοί αναγνώστες, αφού είδα και άκουσα αυτά του σοφού παπά Αμερικάνου Κίνη, και την μεγάλη του τρέλιαν να κάθεται σ’έν έθνος χριστιανικόν ορθόδοξον και να του κακολαλεί την θρησκείαν του την πατρογονική, το δικαστήριον δικαίως καταδίκασε αύτόν, και’νέργεια δεν έγινε από τους οπαδούς του……Τέλος πάντων, ματακρίθη και τούτες τις ημέρες ο σοφός παπάς Αμερικάνος Κίνης και μαζώχτηκε όλος ο λαός, αγαναχτισμένος δια όλα αυτά της θρησκείας, και βεβαιώθηκαν οι κριταί με πλήθος αποδείξεις βάσιμες». Ο Μακρυγιάννης ζητά να θαφτεί ο Κινγκ στη φυλακή του Μεντρεσέ (πρώην οθωμανικού Ιεροδιδασκαλείου) που κλείνονταν οι κακούργοι ενώ τα βόλια του παίρνουν και τους μαθητές του σοφού ορφανοτρόφου Καϊρη: «Και τα παιδιά του Καίρη, οι μαθηταί του από τα σκολεία εδώ, τον περασπίζονταν, και ο κατηχητής του σκολείου, ο Πηλίκας και Τριανταφύλλης, συνηγορούσαν περί αυτό. Αφού το κριτήριον είδε τόσες μαρτυρίες και ενγραφα βάσιμα και τον λαόν αναμμένον, τον καταδίκασαν εις την φυλακή. Του μέτρησε δεκάξι μέρες, και ύστερα από αυτό να φύγει δια πάντα από δω. Στον Μεντερσέ φυλακή δεν πήγε, είναι ανώτερος από τους νόμους. Πήγε εις το σπίτι του και κάθεται ως την σήμερον και ο σύντροφοί του καϊρισταί όλοι εδώ του κάνουν βίζιτες και τον περιποιώνται ότι αύτός έχει δίκιον και το κριτήριον και όλοι οι άνθρωποι άδικον.» Αυτά τα Άπαντα του Μακρυγιαννη έκαναν πως δεν τα ήξεραν οι Νεορθόδοξοι σαν το Ζ.Λορεντζάτο («Το τετράδιο του Μακρυγιάννη»).

Ο Αλ.Δημαράς («Τα εκπαιδευτικά κατά τον Αγώνα», Εστία-Χριστούγεννα 1970), επισημαίνει τις δυσκολίες που προκαλούσαν οι αρχές στα ιεραποστολικά σχολεία, όπως αυτά του Hill, πράγμα που είχε δυσμενείς επιπτώσεις στην παιδεία αν αναλογισθεί κανείς πως τα περισσότερα καλά ελληνικά σχολεία σχετίζονταν με το εξωτερικό ή είχαν ιεραποστολικό παρελθόν (Κολλέγιο Αρρένων, Pierce College, Ανάβρυτα, Ανατόλια Θεσσαλονίκης, Γερμανική Σχολή κλπ). Στη Σύρο κυκλοφόρησε η φήμη πως στο προτεσταντικό σχολείο της οι μαθήτριες σφραγίστηκαν κι έγιναν Αμερικάνες, ενώ μια κοπέλα που αρνήθηκε το σφράγισμα έβγαλε στο κεφάλι της κέρατα. Ξεσπά λαϊκή εξέγερση και τα σχολειά κλείνουν. Τέτοια περιστατικά έχουμε και στη Σμύρνη όπου τo 1836 κλείνει η σχολή Hildner. Την ίδια χρονιά στη Σύρο ο ορθόδοξος όχλος που μαίνεται κατά του τολμητία μεταφραστή της Αγ.Γραφής αρχιμανδρίτη Νεόφυτου Βάμβα, καίει την μετάφραση και τα βιβλία των ξένων μισιοναρίων, επιτίθεται σε Χιώτες εμπόρους που δεν έχουν στα σπίτια τους εικόνες και λιθοβολεί το σπίτι του χριστιανού ιεραπόστολου Leeves. Όπως διηγείται ο ίδιος, είχε προηγηθεί η θαυματουργική αποκάλυψη κόκαλων κατσίκας στη Νάξο παρουσία του επισκόπου, του κλήρου και χιλιάδων λαού από τα γύρω νησιά ύστερα από προφητεία που κυκλοφόρησε πως θα βρεθεί σταυρός στη θέση όπου έπρεπε να χτιστεί ναός. Ανάμεσα σε αναγγελίες θεραπειών σε χαζούς και αρρώστους, ένας τίμιος γερόπαπας που προσπάθησε να πει πως δεν επρόκειτο για λείψανα αγίων «φοβήθηκε για τα δικά του κόκαλα και σιώπησε». Το 1848 στη Κέρκυρα, με αφορμή την γιορτή του Αη Σπυρίδωνα, λεηλατείται το σπίτι του χριστιανού ιεραπόστολου Buel, καίγονται τα βιβλία του και πολλοί χάνουν τη ζωή τους στη σύγκρουση με τους Άγγλους στρατιώτες που σπεύδουν να σώσουν τους ξένους (Παυλίνα Νάσιουτζικ. «Οι μειονότητες στην πολιτική σκέψη το 19ο αι.», από το συμπόσιο για τις «Μειονότητες στην Ελλάδα», της Σχ.Μωραϊτη-2002).

Ο Συμεών ο Νέος Θεολόγος, γράφει στον Νικομηδείας Στέφανο, πως «το Άγ.Πνεύμα δεν εστάλη…διά των ρητόρων ή των φιλοσόφων…αλλά εις τους πτωχούς το πνεύμα…«. Ο απολογητής Ερμίας, περνάει με φτηνές ρητορίες γεννεές δεκατέσσερεις όλους τους εθνικούς φιλοσόφους στον «Διασυρμό των έξω φιλοσόφων». Η ενοχοποίηση της μη θρησκευτικής Παιδείας, η υποκατάστασή της με την παράλογη ιδεοληψία της θείας φώτισης, μπορεί να αναγάγει την τελευταία σχιζοφρενή τρελλόγρια της λαχαναγοράς σε προφήτισσα εμφορούμενη από την θεία σοφία και να τροφοδοτήσει μια στρατιά από πρόθυμους θεολόγους («πανεπιστημιακούς» μάλιστα) που θα ερμηνεύουν τα θέσφατά της. Μπορεί να τινάξει στον αέρα την ακαδημαϊκή Ιατρική με τις συνταγές του καλόγερου Γυμνάσιου, το θαυματουργό αγίασμα των ψαριών του Μπαλουκλί, το πτώμα του πορνο-Βησαρρίωνα, το ζωνάρι του Αγιάννη του Ρώσου, τη βρακοζώνη της Παναγίας, το μήλο της Χρυσοβαλάντως, το «εσώβρακον του οσίου Γρύφωνος» και τα οράματα του Μακρυγιάννη, που όλα τους όμως παραμερίζονται για να βουτήξουν οι ετοιμοθάνατοι αρχιεπίσκοποι, που τρέμουν στην ιδέα πως θα διαβούν τον Αχέροντα, μόσχευμα στη Φλώριδα.

Ο Μακρυγιάννης έχει τα απωθημένα του αγράμματου φτωχοδιάβολου, του άρπαγα που πλούτισε αλλά Παιδεία δεν απόκτησε, και εναντιώνεται σαν ιθαγενής φύλαρχος στους μορφωμένους Έλληνες της διασποράς που θέλησαν να στελεχώσουν τον κρατικό μηχανισμό.

Στενόκαρδος, κοντόθωρος και μικρόψυχος στο ζήτημα των «ετεροχθόνων» δηλώνει ως πληρεξούσιος Αθηνών στη σχετική συζήτηση: , “Αυτοί εκάθησαν τόσα χρόνια και έτρωγαν ψωμί και έφεραν την πατρίδα μας άνω-κάτω. Ας καθίσωμεν τώρα και ημείς να φάγωμεν ψωμί”. Ούτε χριστιανός λοιπόν ήταν, ούτε Έλληνας, καμιά αίσθηση της οικουμενικότητας του ελληνισμού και του χριστιανισμού δεν είχε, ένας σπαγγοραμένος Ρωμιός χωριάτης που δεν ήθελε να μοιραστεί με τους κατατρεγμένους πρόσφυγες το παντεσπάνι του. Προπομπός των παλιανθρώπων που λέγανε το ’22 Τουρκόσπορους τους Μικρασιάτες πρόσφυγες και των σημερινών ακροδεξιών ρατσιστών που ξεσπάνε την ανανδρία τους στους μετανάστες. Έτσι φθονεί και τους «πορευθέντες» προς τα μέρη μας ανθρωπιστές Ιεραπόστολους, τον ευρύ ορίζοντά τους, την ανιδιοτέλειά τους, την κοινωνική τους προσφορά, την παιδεία τους και το χριστιανικό τους ζήλο που ξεγύμνωνε τη δική του θρησκευτική υποκρισία και πίστη σε μια δικής του κατασκευής ρωμέϊκη και όχι οικουμενική θρησκεία. Γιατί η αφεντιά του βέβαια, ούτε μπορούσε να κάνει τον Απόστολο του Χριστού, ούτε τον παιδαγωγό, ούτε τον προστάτη των ορφανών, φυλακισμένη στη μικρόνοια της αγραμματοσύνης της. Από την άποψη του συμπλεγματικού αντιδυτικού του μένους, μπορεί να καταλάβει κανείς την παλιότερη απόπειρα υιοθέτησής του ακόμη και από τη λαϊκιστική μερίδα της πατριωτικής Αριστεράς, που και στο Κοράνι είναι ικανή να βρει μαρξιστικά στοιχεία πόσo μάλλον στο Μακρυγιάννη («Είμαστε στο “εμείς” κι όχι στο “εγώ”», κλπ).

Είναι όμως αυτή εχθρότητα ίδια με αυτήν των κοτζαμπάσηδων προς τον πραγματικά εκσυγχρονιστή Καποδίστρια, είναι η μόνιμη καχυποψία και ο φθόνος των καλόγερων και του ποιμνίου τους κατά των μορφωμένων στη Δύση, ιδιότητα που όμως την προβάλουν απότομα ως προσόν αν κάποιος από δαύτους καταφέρει παρά κάθε πρόβλεψη, να θητεύσει π.χ. στη ΝΑΣΑ, έστω και αν αυτή του η θητεία εκεί τελείωσε άδοξα. Τα «Οράματα και Θάματα» είναι μνημείο παραληρηματικής θρησκοληψίας και ανορθολογισμού. Ο Μακρυγιάννης, λίγο μετά τη συγγραφή των «Απομνημονευμάτων» του, ξεπέφτει στην εξιστόρηση επαναλαμβανόμενων ασυνάρτητων οραμάτων στα οποία «συνομιλούσε» με την Παναγία και τους αγίους και προβάλλεται τώρα γι’αυτήν του τη φρεναπάτη, ως πρότυπο λαϊκής ευσέβειας. Το, ακόμη και κατά τον Βλαχογιάννη, «έργο ενός τρελού», εκφράζει τον απελπισμένο θρησκοληπτικό παραλογισμό ενός ξεπεσμένου ήρωα, μιας αρσενικής Ζαν ντ’Αρκ και γεννά ίσως τη συμπάθεια, αλλά όχι τον θαυμασμό μας. Αν πράγματι άκουγε φωνές τότε θα ήταν σχιζοφρενής, από εκείνους που η νόσος εκδηλώνεται ασυνήθιστα αργά: «Ήρθε η χάρη της και οι άγιοι όλοι, μου λέει…Σικλετισμένος είσαι….έβγαλε ένα περιστέρι από την τσέπη της, και μαζί με τον αΓιάννη και αγία Κατερίνη και άγιον Πεντελέμονον με σταύρωσαν με αυτό το περστέρι και του έβαλαν τη μύτη του εις το στόμα μου….Μου λέγει ο α-Γιώργης και ο άγιος Δημήτρης…» («Οράματα…», Μεταγραφή Α.Παπακώστα).

Ήταν να μη γίνει η αρχή. Μετά πολλοί πρόθυμοι βλέπουν τα «απερίγραφτα»: Εκστασιάζεται ο Γιανναράς: «…..συντηροῦσε παράλληλα ἕναν ἀπόρρητο προσωπικὸ βίο ἐκπληκτικῆς ἄσκησης, προσευχῆς καὶ χαρισματικῶν δακρύων, μὲ ἐμπειρίες Θεοπτίας ποὺ μαρτυροῦνται μόνο στὰ πρόσωπα κορυφαίων ἡσυχαστῶν τῆς νηπτικῆς παράδοσης». Αποφαίνεται ο Λορεντζάτος: «Το τετράδιο, εἶναι κατάσπαρτο ἀπὸ τὰ τρία χαρακτηριστικὰ … τὸ ξαφνικὸ φῶς, τα δάκρυα, την ἀδυναμία, νὰ περιγραφτοῦν τὰ ἀπερίγραφτα». Γνωματεύει ο Γιώργος Μεταλληνός και τον καρφώνει άθελά του ανεπανόρθωτα. Δεν υπάρχουν δυο Μακρυγιάννηδες όπως προσπαθούν να τον δικαιολογήσουν πολλοί απολογητές του, υπάρχει μόνο ένας, κι εδώ ο παπάς λέει την αλήθεια. Η συνείδηση του Μακρυγιάννη ήταν ενιαία. Το παραλήρημα των «Οραμάτων» ήταν μόνιμο χαρακτηριστικό του. : «Ὁ Ἑνιαῖος Μακρυγιάννης…….Ὁ Μακρυγιάννης μένει πάντα ὁ ἴδιος. Ἂν εἶναι ‘τρελλὸς’ στὰ ‘Ὁράματα καὶ θάματα’, εἶναι τρελλὸς» καὶ στὰ ‘Ἀπομνημονεύματα’. Ἀπὸ ἐκεῖ ἄλλωστε προέρχεται μεγάλο μέρος τοῦ πρώτου βιβλίου…. Δὲν μπορεῖ, νὰ ἀνεχθεῖ τὸν «ἀρχιθρῆσκο» (ἱδρυτὴ ἄλλης θρησκείας ) Καΐρη, ὅπως καὶ ἐκείνους τοὺς Ἕλληνες, ποὺ ὑποδουλώνουν τὸ φρόνημά τους στὴν ἑτεροδοξία τῶν δυτικῶν μισσιοναρίων (σήμερα θὰ λέγαμε: στὴν ἀθεΐα τοῦ δυτικοῦ ἢ ἀνατολικοῦ ἰμπεριαλισμοῦ). Ὅλοι αὐτοὶ γιὰ τὸ Μακρυγιάννη εἶναι αὐτόχρημα ἐχθροὶ τοῦ Γένους. Ἡ θρησκεία σώζει τὸν ἑλληνορθόδοξο πολιτισμὸ ὡς τρόπο ζωῆς, καὶ διαφοροποιεῖ τὸ Γένος ἀπὸ τὴ Φραγκιὰ καὶ τὴν Τουρκιά. Ἡ Πατρίδα τοῦ Μακρυγιάννη εἶναι ὁ χῶρος πραγμάτωσης τῆς θρησκείας του, τῆς Ὀρθοδοξίας. …..». Ναι, υπάρχει ο Μακρυγιάννης της Επανάστασης, κι ο Μακρυγιάννης που φυλακίστηκε από τον Όθωνα. Αυτά δεν είναι όμως από μόνα τους η κολυμπήθρα του Σιλωάμ. Πολλοί τυχοδιώκτες, ρέμπελοι και λαφυραγωγοί, έλληνες και ξένοι πολέμησαν το ‘21 και ο αγύρτης Παπουλάκος κι ο φανατικός Φλαμιάτος μπουζουριάστηκαν στις οθωνικές φυλακές. Κατανοώ την ανάγκη πολλών να μπερδεύουν τις επιθυμίες τους με την πραγματικότητα, αλλά πως να δεχθούμε πως οι φαντασιώσεις ενός αγράμματου ορθόδοξου γέρου, παλιού τοκογλύφου, που ήθελε μια Ελλαδίτσα στα μικρόνοα μέτρα του, συκοφαντούσε ξένους ανθρωπιστές, καταδίωκε τα τόσο χρήσιμα σχολειά τους και που όπως ήταν φυσικό παγιδεύτηκε στις ιδεοληψίες του και ξεμωράθηκε σε φιγούρα ενός «δια Χριστόν σαλού», αποτελούν ένα είδος πνευματικής παρακαταθήκης, μια αυθεντική μαρτυρία επικοινωνίας με το απρόσιτο θείον, ένα εφαλτήριο για νέες Εθνικές Αναβάσεις;
…

ΥΓ1
Ομιλεί ο κ. Γιώργος Μεταλληνός εις το πατριωτικόν «Αντίβαρον»: «Ο Μακρυγιάννης του Γένους» (26/11/2010): «….Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της θρησκευτικής συνείδησης του Μακρυγιάννη είναι η ανεξιθρησκεία του. Αίτημά του αμετακίνητο είναι, κάθε άνθρωπος να μπορεί ελεύθερα να λατρεύει το Θεό σύμφωνα με τη θρησκεία του…» (!!!).
…

ΥΓ2
Ομιλεί η λαϊκή Μούσα: (Πυθαγόρας, Κατσαρός Μπιθικώτσης) «Τράβα χάρε το δρεπάνι αν μπορείς και αν τολμάς/Δεν νικάς τον Μακρυγιάννη, δεν πεθαίνει ο Παλαμάς»