Γράμμα από το Ληξούρι: Αναγνώστης Λασκαράτος
T.Βουρνάς παρατηρεί πως «Όσο γιγαντώνεται το ρεύμα του Διαφωτισμού….τόσο η συντήρηση χτυπάει με μεγαλύτερη λύσσα….με όπλα τα σκοταδιστικά φυλλάδια, που είχαν την πηγή τους στους περιβόλους των πατριαρχείων της Πόλης και των Ιεροσολύμων…..οι προοδευτικοί διανοούμενοι,
οι αναθρεμμένοι με τα νάματα της αστικής ιδεολογίας, με μοναδικό όπλο την πένα τους, εκτεθειμένοι στον θανάσιμο κίνδυνο του διωγμού, και από τη αντίπαλη όχθη ο ιδεολογικός μηχανισμός της Εκκλησίας με τους ιδεολογικούς βαστάζους του σκοταδισμού και την ολόπλευρη συμπαράσταση του Τούρκου δυνάστη και της κοινωνικής συντήρησης». Ο Ράνσιμαν ομολογεί πως το κήρυγμα υπέρ της τυραννίας δεν ήταν χωρίς θεολογική βάση, αφού στηριζόταν στις εντολές υποταγής στην εξουσία που έδωσε ο απ.Παύλος. Η Εκκλησία ερχόταν σε αντίθεση με την εξουσία μόνον όταν «απαγορευόταν η ελευθερία της λατρείας, ή όταν ζητούσαν από τα μέλη της να προβούν σε πράξεις αντίθετες με την χριστιανική συνείδηση«. Ο Ράνσιμαν διαπιστώνει πως «Οι Τούρκοι δεν είχαν προβάλλει τέτοιες απαιτήσεις«.
Για να εξουδετερωθούν οι πράκτορες του Ναπολέοντα που έφτασαν το 1797 στη Μάνη με σκοπό να ξεσηκώσουν τον πληθυσμό, στάλθηκε ένα χρόνο μετά ο πατριαρχικός έξαρχος Τρίκκης Παϊσιος «διδάσκων…οφειλομένη υποταγή επί το βασίλειον κράτος, καθότι…ο..χαμερπών…μπονεπάρτης..ενέτεινε τα δολερά..δίκτυα της ταραχής και αποστασίας ..εν πελοποννήσω και λακωνία» (Κιτρομηλίδη «Η Γαλλική Επανάσταση και η Νοτιοανατολική Ευρώπη». Διάττων-1989.». σ.38). Ο Γ. τρέμει το απελευθερωτικό κήρυγμα του Ρήγα και διατάσσει να κατασχεθεί η Χάρτα. Το έργο του καταδικάζεται «ως πλήρες υπάρχον σαθρότητος» και οι επίσκοποι εντέλλονται να κατάσχουν τα αντίτυπα και να τα στείλουν στο πατριαρχείο που θα τα παρέδιδε στην πυρά. Χαρακτηριστική είναι η επιστολή του στον Σμύρνης Άνθιμο για την «νέαν πολιτικήν διοίκησιν…» του Ρήγα, όπου τον καλεί «να μην παραμπέση τοιούτον σύνταγμα εις ανάγνωσιν τω….λαώ…». Ο Ι. Φιλήμων στο «Δοκίμιον περί της Φιλικής Εταιρείας» (1834), γράφει πως «Η Μεγάλη Εκκλησία….αφώρισε…την ανάγνωσιν, όσων έγραψεν ούτος κατά του Ιερατείου». Αφοριστήριο του ίδιου όμως του «Ελληνόφρονα» Ρήγα, όπως τον κατηγορούσε ο αγ. Αθ. Πάριος, είναι αλήθεια πως δεν βρέθηκε ως σήμερα, αλλά είναι πιθανό αν υπήρξε να το εξαφάνισε το πατριαρχείο ή και εκείνοι οι ερευνητές που επηρεάζονταν από αυτό. Ο Π. Πιπινέλης είναι καταπέλτης κατά του Γ. Αναφέρει πως εκτός από τις εγκύκλιους με τις οποίες καταδίκαζε την Επανάσταση, έστειλε και ιδιαίτερη εμπιστευτική επιστολή στους αρχιερείς Πάτρας και Τρίπολης και συμπεραίνει: «…αν και είναι αληθές ότι αι εγκύκλιοί του απεστάλησαν υπό την βίαν….δεν δύναται να διαμφισβητηθεί ότι και ενδομύχως ο Πατριάρχης ούτε επίστευεν ούτε ηυνόει ούτε επεθύμει το κίνημα«. Πράγματι, αν είναι κατανοητή η δημόσια καταδίκη της Επανάστασης από τον πατριάρχη που οφείλει να σώσει το άμεσο ποίμνιό του από τη σφαγή, τα υπόλοιπα καμώματά του, δηλαδή οι μυστικές εγκύκλιοι, τα πλαστογραφημένα αντιεπαναστατικά λιβελλογραφήματα, τα κηρύγματα της εθελοδουλείας, η επίθεση στη Γαλλική Επανάσταση, η αποκοπή από το ελληνικό παρελθόν, το μίσος για την δημοκρατική διανόηση της Δύσης, ο διωγμός των διαφωτιστών είναι προσωπική του πολιτική. Άλλη μια άτυχη στιγμή του είναι ο αφορισμός της Μπουμπουλίνας, η οποία καταδικάστηκε τον Οκτώβριο του 1820 να «υπάρχει έξω της του Χριστού Εκκλησίας» και «μηδείς….αντίδωρον αυτή δίδω….» (Ηλ.Παπαθανασόπουλος, -«Ιστορία», 6.’73) κλπ κλπ. Ο αφορισμός εκδόθηκε για κληρονομικές διαφορές, αφού το πατριαρχείο διακινούσε αφορισμούς για ψύλλου πήδημα. Οι αφορισμοί έφερναν και τα συγχωροχάρτια, κι αυτά που υπέγραψε ο πατριάρχης είχαν κίνητρο το κέρδος (Αγγελίδη Αλ. «Ρασοφόροι, Ημέρες έργα…», Εκδ. Πλάτωνος. Θεσσαλ. 1999″, σ.299).
Απομένει ο απαγχονισμός του. Ο πατριάρχης είχε την τύχη του ανώτατου αξιωματούχου της Πύλης, που δεν έφερε σε πέρας την αποστολή του. Κι όμως το 1807 απέσπασε την εύνοια του Σελήμ Γ΄, όταν ηγούμενος 1000 ορθόδοξων εργατών, βοήθησε σκάβοντας με τα ίδια του τα χέρια στην ενίσχυση των τειχών της Πόλης, ώστε να αντιμετωπισθεί ο αγγλικός στόλος. Οι τύραννοι όμως είναι αμείλικτοι με τους υποτακτικούς τους όταν αυτοί αποτυγχάνουν στην αποστολή τους. Πολλοί πασάδες είχαν στην πρώτη αποτυχία τους την ίδια και χειρότερη μοίρα από αυτόν. Για παράδειγμα, στα 18 χρόνια της διακοπτόμενης πατριαρχείας του Κύριλλου Λούκαρι στραγγαλίστηκαν ένας Σουλτάνος και περισσότεροι μεγάλοι βεζίριδες και ανώτατοι μουσουλμάνοι αξιωματούχοι της Πύλης, από όσοι ορθόδοξοι μητροπολίτες πέθαναν από φυσικό θάνατο (Gunnar Hering «Oικ. Πατριαρχείο και ευρωπαϊκή πολιτική» Μορφ Ίδρ.Εθν.Τραπ.). Σύμφωνα με τον Πουκεβίλ, η Πύλη, απαντώντας στις διαμαρτυρίες του τσάρου, επικαλέστηκε τα «μέγιστα προνόμια των εκκλησιαστικών» και υπενθύμισε πως και επί Πέτρου Α΄, θανατώθηκε ο Ρώσος πατριάρχης και μάλιστα ο τσάρος κατήργησε το πατριαρχικό αξίωμα. Ο Αδ. Κοραής που όπως είδαμε τον αποκαλούσε υποτιμητικά και μετά τον θάνατό του «κατιμερτζή», έγραψε για τον απαγχονισμό του Γ.: «Ώ τον ηλίθιον τον Σουλτάνον τους φίλους του σφάζει αντί να τους φορέσει καυτάνι«.
To άγαλμα του Γ. ορθώνεται στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου που δεν δικαιολογείται να τιμά εχθρούς της Επιστήμης και της Δημοκρατίας.
Μπορεί να μεταφερθεί στο «Άγ. Όρος» όπου ο Γ. εμόνασε και συνέταξε την διαθήκη του ρίχνοντας «αράν μεγίστην» σε όποιον την παραβεί. Εκεί τον βρήκε ο ορθόδοξος λόρδος Γκίλφορντ να μοιάζει με την μαντάμ Εϊνχάουζεν με γενειάδα. («Πώς είδε την Ελλάδα ο λόρδος Γκίλφορντ» Βαγγ.Παναγόπουλος-Αθήνα). Ο Λασκαράτος σε επιστολή που έστειλε το 1872 στον Βαλαωρίτη, ο οποίος έγραψε και απήγγειλε το γνωστό ποίημα την ημέρα των αποκαλυπτηρίων λέει: «Σε συγχαίρω δια την πανεπιστημιακή πρόσκληση που έλαβες να προσαγορέψης τον αδριάντα του Γληγοράκη. Δώσ’του κι από μέρος μου τα γκαρδιακά χαιρετίσματά μου και πες του πως του εύχομαι να ‘ξακολουθάη να φανατίζη τους όχλους, όσο ναν τους αποχτηνώση εξ ολοκλήρου, και να τους κάμη ακόμη περισσότερο απ’ότι είναι δίποδους γαϊδάρους«. Στην απάντησή του σ’αυτό το γράμμα και σε ένα άλλο ηπιότερο που ακολούθησε, ο Βαλαωρίτης, αναγνώριζε πως επιδίωξε: «να κάμω ώστε η επανάστασις να φαίνεται ότι ξεφυτρώνει από το μαρτύριον του αρχηγού της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας» (Μαριλίζα Μητσού: «Ο Βαλαωρίτης, ο Κουμανούδης και το «σχοινί του Πατριάρχη». «Ιστορικά» τ. 30, Ιούνιος 1999″). Η ίδια σκοπιμότητα ώθησε τον Αθηνών Θεόφιλο, και τον ανηψιό του Γ, ίλαρχο ε.α Γ. Αγγελόπουλο, να ανακομίσουν τα οστά του από την Οδησσό. Η ένταξη του Γ. στους εθνικούς ήρωες πολλές δεκαετίες μετά τον χαμό του, «κάτι που δεν ίσχυε έως τότε», η παρουσίαση των φημών για χλευασμό του σκηνώματος από τους Εβραίους «ως αδιαμφισβήτητο γεγονός», η ανεύρεση του σώματός του που «αποδόθηκε στη Θεία πρόνοια» θεωρούμενη ως «κινητήρια δύναμη της Ιστορίας» (Γ.Κατσιαμπούρα-Αυγή, 25-3-’04), ενσωματώθηκαν στον σχεδιασμό της ισχυροποίησης της Εκκλησίας.
Το τέλος του Γ. όσο κι αν ήταν τραγικό, αποτελούσε για την εποχή του «ευθανασία». Οι Οθωμανοί Σουλτάνοι, όπως και οι Ορθόδοξοι αυτοκράτορες, εφάρμοζαν ανατριχιαστικές μεθόδους εκτέλεσης. Αυτός που πρέπει να τιμάται είναι ο Σεϊχουλισλάμης, Χατζή Χαλήλ Εφέντης, που αρνήθηκε να εκδώσει φετφά που θα έδινε στον τύραννο το δικαίωμα να διατάξει γενική σφαγή. Ο Τούρκος θρησκευτικός ηγέτης, θανατώθηκε με πνιγμό στη Προποντίδα ( «Ιστορικά 25-1-2001»- Κ.Δεσποτόπουλος ).
Ο Φ. Ηλιού, προλογίζοντας την «Πνευματική κίνησιν….» του Μ.Γεδεών, κάνει μια βαρυσήμαντη διαπίστωση: «Σε μια εποχή που η επικρατούσα ρητορική του νεοελληνικού 19ου και 20ου αιώνα, προσπαθούσε να εξηγήσει με ευλογοφανείς ακροβασίες…τη στάση….πατριαρχών όπως ο Γρηγόριος Ε΄ απέναντι στα εθνικά κινήματα και στις νέες ιδέες», ο Μ. Γεδεών γνώστης εκ των έσω των πατριαρχικών νοοτροπιών «εκεί που άλλοι έβλεπαν ζορίζοντας στο έπακρο τα πράγματα….αφόρητες τουρκικές πιέσεις….και μακροπρόθεσμες εθνεγερτικές σκοπιμότητες…είδε και έδειξε» πως υπάρχει μόνο «μια τυπική συμπεριφορά του Πατριαρχείου, σύμφωνη με τη φύση και την παράδοση….κι έδειξε …ότι η αντίθετη στάση θα ήταν εκείνη που θα έπρεπε να ξενίσει…». Ο Γεδεών πάλι («Εφημερίδες», Αθήναι 1936, σ.446), γράφει πως όπως του εμπιστεύθηκε το 1877 ο Ζακύνθου Κατραμής, ο Αθηνών Θεόφιλος, όταν τέθηκε θέμα αγιοποίησής του, συγκάλεσε τη Σύνοδο και αφού έβγαλε έξω τους δυο γραμματείς, «είπε τόσα επίμεμπτα δια την ζωήν του Γρηγορίου, ώστε να συνομολογήσωσι πάντες, ότι έπρεπε έξω να μείνη του χορού των αγίων».
Ροΐδη και Λασκαράτου Εμμονές 
Πολύ καλό το άρθρο, Λασκαράτε, αλλά μας αφήνεις με την απορία.
Ποια απορία; Γιατί ο Κοραής αποκαλούσε «κατιμερτζή» τον Γρηγόριο. Σε μια πηγή διαδικτυακή βρήκα ότι κατιμερτζής είναι αυτός που παρασκευάζει σάμαλι.
Ωστόσο, το τουρκικό katmer (εξ ου και katmerci) δεν είναι το σάμαλι αλλά σημαίνει flaky pastry κατά το λεξικό του Ρεντχάουζ, δηλ. σφολιάτα. Τέλος, ο Κουκίδης στο γλωσσάριο των τουρκικών δανείων, λέει πως κατμέρι ή κατιμέρι είναι «πτυχωτό γλύκισμα».
Αλλά, όποιο γλυκό κι αν είναι, γιατί τον έλεγε ζαχαροπλάστη ο Κοραής; Ήταν ζαχαροπλάστης πριν στραφεί στην ιεροσύνη;
Εξαιρετικό αγαπητε Λασκαράτε,
η παράθεση των πηγών είναι πραγματικά έργο θαυμαστό (και φαντάζομαι κοπιαστικότατο), αφού παρά το ότι διαθέτω την πλειονότητα των παρατιθέμενων πηγών δεν έχω μπορέσει να τις δέσω με τόσο καλό τρόπο.
Ο βίος και η Πολιτεία του Γ. είναι αδρομερώς γνωστός, ειδικά από τα καταγεγραμμένα γεγονότα που σχετίζονται με τον Ρήγα. Ο αφορισμός της ελληνικής επανάστασης, είναι επίσης ο άλλος πυλώνας διαμόρφωσης γνώμης για τον Γληγοράκη.
Για την Πατρική διδασκαλία είναι λίγο ακροβατική η θέση περί του συγγραφέα. Είναι βέβαιο (ή σχεδόν βέβαιο) πως δεν είναι ο Άνθιμος. Επιπλέον διαφαίνεται από την Αδελφική Διδασκαλία πως ο Κοραής ήξερε καλά σε ποιον απαντούσε αλλά και πάλι δε θα μπορούσαμε να εξάγουμε ασφαλή συμπεράσματα.
Για την «ένταξη του Γ. στους εθνικούς ήρωες πολλές δεκαετίες μετά τον χαμό του» είναι βέβαια ενέργεια η οποία έγινε στα πλαίσια της εγκαθίδρυσης του εθνικού φαντασιακού των ελλήνων. Άλλωστε είναι πολύ γειτονικά και τα γεγονότα των πογκρόμ κατά των εβραίων της Κέρκυρας, αλλά και αλλού.
Συγχαρητήρια κύριε Λασκαράτε και ένα μεγάλο ευχαριστώ στον κο. Ροϊδη που σας φέρνει κοντά μας.
Επειδή εδώ ταιριάζει καλύτερα, ξαναβάζω το λινκ για την επιστολή του Γρηγορίου Ε΄ στον Παλαιών Πατρών Γερμανό.
αχ Λασκαράτε,παλι μισές αλήθειες μάς λέτε (ήγουν κρυφά ψέμματα)
ο Σειχουλισλάμης από μονος του αρνηθηκε να υπογράψει τον φετφά;
αντιγραφω απο προσφατο δημοσιευμα στο Παρον της Κυριακης:
Ο Σουλτάνος μόλις πληροφορήθηκε για την Επανάσταση στη Μολδοβλαχία, μετά την αρχική στάση αναμονής εν όψει διερεύνησης των εξελίξεων, έλαβε απόφαση γενικής σφαγής των Ελλήνων και λοιπών Ορθοδόξων. Προς εκτέλεση της φοβερής απόφασης εξολόθρευσης, ζήτησε κατά τα θέσμια του Κορανίου έγκριση από τον ανώτατο θρησκευτικό ηγέτη, τον Σεϊχούλισλάμη, Χατζή Χαλήλ Εφένδη. Τίμιος και φιλάνθρωπος ο Σεϊχουλισλάμης την αρνήθηκε, ζητώντας προθεσμία να σκεφθεί. Από τον Πατριάρχη, που τον επισκέφθηκε, ζήτησε αποδεικτικά για τη μη ενοχή των Ελλήνων. Εκεί φθάνει η μεγάλη στιγμή του Πατριάρχη: Θα παραιτηθεί σώζοντας εαυτόν ή θα επιδείξει υπέρτατο ηθικό σθένος και θα προβεί με τη Σύνοδο στη σωστική ενέργεια του αφορισμού, αποτρέποντας την εξολόθρευση του ποιμνίου του. Επιλέγει ορθώς τον αφορισμό. Προσφέρει επιχείρημα στον Χαλήλ να αρνηθεί οριστικά τον φετφά. Ο σουλτάνος θανατώνει τον Σεϊχουλισλάμη. Φυσικά η τύχη του Γρηγορίου Ε΄ είναι προδιαγεγραμμένη. Ολόκληρη η σουλτανική «προκήρυξη» περιλαμβάνεται στην αναφορά του τότε ολλανδού επιτετραμμένου της Κωνσταντινούπολεως, Gaspar Testa, όπου καταγγέλλεται ο Γρηγόριος για προδοσία κ.λπ. και ότι «ο ίδιος όπισθεν του παρασκηνίου έδρα, κρυφίως, ως αρχηγός της Επαναστάσεως» (Ζώρας, Παρνασσός 1976, σ. 127 επ.). Κατά τον Ολλανδό, ο Πατριάρχης «είχε καταστεί εγγυητής υπέρ του Μητροπολίτου Πατρών, υποκινητού της Επανάστασης της Πελοποννήσου, πιστοποιηθείσης της συμμετοχής του διά σαφών αποδείξεων και εγγράφων».
λοιπον,ο Πατριαρχης Γρηγοριος επισκεφθηκε τον σειχουλισλάμη ζητωντας του να μην υπογραψει τον φετφα γιατι αυτο θα σημαινε μακελειο των ρωμιών και ιδίως των κωνσταντινουπολιτών,που μάλιστα θα ηταν και τα πρωτα θυματα καθως δεν ειχαν τρόπο διαφυγής και ήσαν άοπλοι,ανικανοι να υπερασπιστουν τους εαυτους τους.
αλλά απ΄οτι φαινεται για εσας,προεχει η δαιμονοποιηση του αγ.Γρηγοριου με οποιο κοστος ακόμα κι αν αυτό ειναι η αξιοπιστια σας.
προσθέτω και ένα ακόμα αποτροπιαστικό κείμενο που αφορά την απαντηση του πατριαρχη οταν του προτάθηκε να τον φυγαδευσουν απο την Πόλη ,για να γλυτωσει τον θανατο:
«Με προτρέπετε εις φυγήν μάχαιρα θα διέλθη τας ρύμας της Κωνσταντινουπόλεως και λοιπών πόλεων των Χριστιανικών επαρχιών. Υμείς επιθυμείτε, όπως εγώ μετημφιεσμένος καταφύγω εις πλοίον ή κλεισθώ εν οικί οιουδήποτε ευεργετικού ημών πρεσβευτού, ν’ ακούω δ’ εκείθεν πως οι δήμιοι κατακρεουργούσι τον χηρεύσαντα λαόν ουχί. Εγώ δια τούτο είμαι Πατριάρχης, όπως σώσω το έθνος μου, ουχί δε όπως απολέσω τούτο δια της χειρός των γενιτσάρων. Ο θάνατός μου ίσως επιφέρει μεγαλυτέραν ωφέλειαν παρα η ζωή μου. Οι ξένοι Χριστιανοί ήγεμόνες δεν θα θεωρήσωσιν αδιαφόρως πως η πίστις αυτών εξυβρίσθη εν τω προσώπω μου. Οι Έλληνες, οι άνδρες της μάχης, θα μάχωνται μετά μεγαλυτέρας μανίας, όπερ συχνάκις δωρείται την νίκην εις τούτο είμαι πεπεισμένος. Βλέπετε μεθ’ υπομονής εις ό,τι και αν μου συμβεί… Ναι ας μη γείνω χλεύασμα των ζώντων δεν θα ανεχθώ ώστε εις τας οδούς της 0δησσού, της Κερκύρας και της Αγκώνος διερχόμενος εν μέσω των αγίων να με δακτυλοδεικτώσι λέγοντες :Ιδού έρχεται ο φονεύς Πατριάρχης. Αν το έθνος μου σωθεί και θριαμβεύσει τότε πέποιθα ότι θα μου αποδώσει θυμίαμα επαίνου και τιμών, διότι εξεπλήρωσα το χρέος μου… Υπάγω όπου με καλεί ο νους μου, ο μέγας κλήρος του έθνους και ο πατήρ ο ουράνιος, ο μάρτυς των ανθρωπίνων πράξεων».
αυτά έλεγε το ¨τέρας¨,ο ¨διωκτης¨ των επιστημών και της παιδείας,ο ¨φιλότουρκος¨ Γρηγόριος ο Ε.
Κύριε Θου Βου,
έχει καταντήσει ανιαρό να σας απαντώ. Επιλέγετε ήδη από το προηγούμενο δημοσίευμα, από ολόκληρο κατεβατό μια φράση ή μια παράλειψη για την οποία μου αποδίδετε δόλο κι ας μην αλλάζει τίποτα .
Με πηγή το «Παρόν» του αξιότιμου αδελφού Κουρή, προσπαθείτε να με αποστομώσετε, λες και δεν είναι αυτονόητο το χρέος του Γ. να κάνει ότι μπορούσε για να σώσει το ποιμνιο του. Πουθενά δεν κατηγόρησα όπως είδατε τον Γ. όπως γίνεται κατά κόρον για τον αφορισμό της Επανάστασης, εκτιμώντας πως το έκανε για την σωτηρία του ποιμνίου του.
Ελπίζω να αναγνωρίζετε πως «Η Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» της Εκδ.Αθηνών, είναι καλύτερη πηγή από την εφημερίδα του εκλεκτού κ.Κουρή (ομολογώ πως μπερδεύω τους δυο αδελφούς, αλλά εννοώ αυτόν που κόσμησε τον κοινοβούλιο με το κόμμα ΠΑΣΟΚ).
Στην Σελ.33 λοιπόν του τ.ΙΒ εκδ. 1975, αναφέρεται πως ο Χατζή Χαλήλ από δική του καλωσύνη και γενναιότητα προσπάθησε να αποτρέψει την σφαγή, προσπάθησε να κερδίσει χρόνο και κάλεσε εξ ιδίας πρωτοβουλίας τον γιατρό του πατριάρχη Δ.Πύρρο.
Από «μία μόνο πηγή» η φράση μια μόνο πηγή είναι ακριβώς όπως την γράφει η «Ιστ.του Ελλ.Έθν», τον Γ.Μαυροκορδάτο, μαρτυρείται πως έτρεξε στον Χαλήλ και ο Γ. Δεν θέλω καθόλου να αμφισβητήσω το γεγονός. Αλλά τι στο διάλο. Ο Σειχουλισλάμης, χωρίς να έχει καμμιά υποχρέωση πάλεψε να σώσει τους Ρωμιούς και το πλήρωσε με τη ζωή του, και ο Ρωμιός πατριάρχης δεν θα έτρχε κι αυτός να βοηθήσει;
Τέτοια μικροψυχία, τόσο χριστιανορθόδοξη μικρότητα; Αντί να σταθείτε στο μεγαλείο του Σειχούλισλάμη, αντί να διαμαρτυρηθείτε για την μικρότητα να μην του έχουμε στήσει τεράστιο αδριάντα, με εγκαλείτε για τον Γ. που μόλις τον κάλεσε ο Σειχουλισλάμης, έτρεξε κι αυτός; Αστειεύεστε;
Αλλά θα επανέλθω.
Τα δυό μου ανταρκτικά σέντσια:
Δεν ήταν κανένα τέρας ο Γληγοράκης, γιατί πολύ απλά δεν ήταν καμμιά μεγάλη προσωπικότητα. Ήταν ένας άνθρωπος πολύ μικρός και πολύ ασπόνδυλος για το μεγάλο του αξίωμα, απο αυτούς που, ανίκανοι ν’αδράξουν και να κινήσουν την χειρολαβή του μύλου της ιστορίας, αλέθονται τελικά από τις μυλόπετρές της.
Ένας μεγάλος άνθρωπος θα άρπαζε την ευκαιρία και θα γινόταν ένας γενναίος ηγέτης ή έστω ένας περίλαμπρος μάρτυρας και υπόδειγμα για το λαό του. Δεν θα κατέφευγε σε σιχαμερές εκδηλώσεις υποταγής και δουλοπρέπειας, ούτε θα καταδεχότανε δωράκια και σαμουρόγουνες από τον τύραννο του λαού του, ούτε θα καλούσε το λαό του να τον μιμηθεί στην υποταγή και την εθελοδουλεία.
Όμως τον κασίδη αν τον σκοτώσουνε, χρυσομάλλη θα τον πούνε. Ο Γληγοράκης λοιπόν έγινε κατα λάθος ήρωας και μάρτυρας. Η ανικανότητά του Γληγοράκη να επιτελέσει τις εντολές του πολιτικού του προϊστάμενου, του Πατισάχ, έγινε αντίσταση και επανάσταση και οι ντροπές του ανώτατου κλήρου θάφτηκαν κάτω απο το μελάνι και το χαρτί που σπαταλήθηκε για τα εγκώμια και τους επιτύμβιους που γράφτηκαν για λογαριασμό του.
Θου Βου,
δεν είστε μόνος στον αγώνα σας. Στο προηγούμενο δημοσίευμα, κάποιος μας παρέπεμψε και στη Διαθήκη του Γρηγορίου Ε΄την οποία είχαμε ήδη δημοσιεύσει ύστερα από παράκληση φίλου στο άρθρο για την 25η Μαρτίου. Τι προέκυπτε τώρα από τη διαθήκη αυτή που κατέληγε με μια κατάρα δεν καταλαβαίνω, αλλά άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου.
Εσείς μου παραθέτετε πάλι τα χιλιοειπωμένα για τις τελευταίες του στιγμές. Δεν έχω καμμία αντίρρηση πως έτσι συνέβησαν-παραβλέποντας την τάση των αυλοκολάκων να εξωραϊζουν- ή μπορεί να έγιναν και ακόμη καλύτερα. Έχω διαβάσει με πόση γενναιότητα αντιμετώπισε την γκιλοτίνα ο Λουδοβίκος 16ος, και το σπαθί του δήμιου η Μαρία Στιούαρτ και ο Κάρολος της Αγγλίας. Φαντάζομαι πως με αξιοπρέπεια και με συγκινητικά λόγια θα όδευσαν προς την αγχόνη και Μεγάλοι Βεζύρηδες ή Ναύαρχοι οθωμανικού Στόλου. Ακόμη και η αρχιπόρνη του Ιπποδρομου, η μέγαιρα και φόνισσα Αγία Θεοδώρα, στη Στάση του Νίκα είπε το περίφημο «Κάλλιον εντάφιον η πορφύρα» και ακόμη και η αβάσταχτης ελαφρότητας Μαρία Αντουανέττα στάθηκε την ώρα της εκτέλεσης στο ύψος της. Η περίφημη Μαντάμ Ρολάν, βρήκε το θάρρος να πει εκείνο το «Αχ Ελευθερία πόσα εγκλήματα κλπ…». Σε ποιό σημείο των όσων έγραψα απαντούν όμως αυτά;
Κοτζαμάν οικουμενικός πατριάρχης και αφέντης εκατομμυρίων ψυχών από την Αλβανία μέχρι την Αίγυπτο, φορτωμένος με χρυσάφι, εξουσίες και προνόμια δηλαδή τι έπρεπε να κάνει; Να βάλει τα κλάματα; Μου διαφεύγει το ονομα ενός καθάρματος πάπας Σαβέριος της Ρώμης, κάπως έτσι, που προσήχθη αλυσσοδεμένος σε δίκη από την αγία Θεοδώρα. Κι αυτός αξιοπρεπέστατος. Και ο Χρυσόστομος της Σμύρνης, που τόσο ωραία τον βάζει στη θέση του ο εξαιρετικός αρχιμανδρίτης Φιλόθεος Φάρος παραθέτοντας τα όσα του είπε ο Τούρκος στρατηγός πριν τον παραδώσει στον βάρβαο όχλο (επί τη ευκαιρία διαβάστε το άρθρο του στην τελευταία Καθημερινή για το σύμφωνο συμβίωσης, είναι αριστούργημα) στο θαυμάσιο βιβλίο του «Η Εκκλησία ως σκάνδαλο και ως Σωτηρία. Ακόμη κι αυτός ο πολύ κακός παπάς ο Χρυσόστομος λοιπόν, που αντί να συμφιλιώσει τους λαούς οραματιζόταν πολέμους και ανασύσταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, αντιμετώπισε με σθένος και μεγάλη αξιοπρέπεια τον θάνατο. Με το ίδιο σθένος τουλάχιστον φαντάζομαι που είχε δείξει πριν και ο Χότζας των Γιαννιτσών όταν ο ελληνικός στρατός τον γκρεμοτσάκισε από τον μιναρέ. Αναιρεί αυτό κάτι από τα πεπραγμένα;
Αλλάζει κάτι στο κρίσιμο θέμα των αλλαξοπατριαρχιών, των συγχωροχαρτιών, των κυρηγμάτων μίσους κατά της Δημοκρατίας, των επιθέσεων κατά των Φανερών Σχολίων (για τα κρυφά κι απόκρυφα θα μας πείτε εσείς), των διώξεων κατά φωτισμένων δασκάλων (άμα θέλετε, όρεξη ναχετε να σας γράψω δεκάδες περιπτώσεις), των πλαστογραφιών, των κυρηγμάτων Εθελοδουλείας κλπ κλπ
Κύριε Θου Βου,
μου αποδίδετε την αστεία λέξη «φιλότουρκος» για τον Γρηγόριο, λέξη που χρησιμοποιούν οι Εθνικόφρονες για ανθρώπους όπως εγώ. Δεν τον χαρακτήρισα πουθενά φιλότουρκο γιατί δεν ήταν. Ήταν ένας μεγαλομανής και άπληστος Βυζαντινός καλόγερος, εγωκεντρικός όπως όλοι οι ανέραστοι άνθρωποι, που ξεφτέλισε όπως όλοι σχεδόν οι Οθωμανοί Πατριάρχες το αξίωμά του αγοράζοντάς το με λεφτά τω Ρωμιών, ένας άνθρωπος που πολέμησε την απελευθερωση των ανθρώπων που φέρνει ο Έρωτας και η Γνώση, ένας άνθρωπος που υπηρέτησε τον τύραννο Σουλτάνο-όχι τον ταλαίπωρο τουρκικό λαό-προκειμένου να είναι πατριάρχης. Δεν λέω πως το έκανε με την καρδιά του, σίγουρα θα προτιμούσε να υπηρετήσει άλλον τύραννο, τον Τσάρο ή τον Αυτοκράτορα, αλλά αυτό του έλαχε. Φέρθηκε πολύ καλά στα τέλη του. Αν μπορούσε ας έκανε κι αλλιώς. Το παραδέχεται και ο ίδιος. Ακόμη κι ο Χίτλερ αυτοκτόνησε μέσα στην καγκελαρία του αντί να το σκάσει στο Περού ή στο Θιβέτ. Πασίγνωστο, χιλιοτραγουδισμένο, απαθανατισμένο, ζωγραφισμένο, χιλιοειπωμένο το τέλος του Γ. Δεν χρειάζεται να προσθέσω εγώ κάτι πάνω σε αυτό.
Κύριε Σαραντάκο,
στη βιασύνη μου να απαντήσω στον κ.Θ.Β. σας ξέχασα. Με συλλαμβάνετε αδιάβαστο. Ο χαρακτηρισμός κατιμερτζής ειπώθηκε όπως γράφω υποτιμητικά. Εικάζω πως θέλει να πει πως είχε το ηθικό ανάστημα ενός πλανώδιου πωλητή σάμαλι ή ενός κατασκευαστή γλυκών. Στα βάθη του μυαλού μου υπάρχει και κάποιος άλλος χαρακτηρισμός, νομίζω σοβατζής, που ο Γ. είχε εκτοξεύσει κατά του Κοραή. Πρέπει να ψάξω, δεν μπορώ να βεβαιώσω για τίποτα. Δεν έχω δυστυχώς χρόνο.
Ελπίζω να μην θεωρηθεί από τον Θ.Β. πως ρίχνω λάσπη εσκεμμένα.
Λασκαράτε,
γράψατε ή αντιγράψατε ,και μάλιστα επ ευκαιρία της ημέρας του απαγχονισμού του πατριαρχου Γρηγορίου του Ε,ένα ολοκληρο κατεβατό στο οποίο προσπαθείτε να τον παρουσιάσετε σαν ακραιφνή τουρκόφιλο και εχθρό της επιστημης και της γνώσης .
το συμπέρασμα που εξάγει οποιος δεν έχει την υποψία να ερευνησει την αληθεια των ισχυρισμών σας θα είναι ¨καλά να πάθει¨ ή ¨αυτο του χρειαζόταν¨.
γραφει ο ακαδημαικος Κ.Δεσποτοπουλος ,τον οποιο επικλαεθηκατε:
¨Η έναρξη όμως της Επαναστάσεως είχε τη φοβερή συνέπεια να περιέλθουν αυτόματα σε κατάσταση ομηρίας το μέγιστο πλήθος των Ελλήνων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με κίνδυνο να εξοντωθούν. Η ολική εξόντωσή τους, αποφασισμένη από τον εξαγριωμένο Σουλτάνο, αποτράπηκε με την άρνηση του θρησκευτικού αρχηγού των Τούρκων Χατζή Χαλίλ Εφέντη να προσυπογράψει τη διαταγή του Σουλτάνου, αλλά και με σύστοιχη προς την άρνηση αυτή οδυνηρή απόφαση του πατριάρχου Γρηγορίου του Ε΄ να αποκηρύξει την Επανάσταση. Και ας μην αγνοείται ότι εξοντώθηκαν από τους Τούρκους οι δύο αυτοί έξοχοι άνδρες, σωτήρες της γενεάς εκείνης των Ελλήνων, όχι ο Ελλην μόνο, αλλά και ο Τούρκος για τη φιλάνθρωπη αυτή συμπεριφορά του.
Οι Ελληνες, όμως, στην Κωνσταντινούπολη, στη Σμύρνη, στις Κυδωνίες, στην Κύπρο έζησαν ημέρες φρίκης, με θανατώσεις επωνύμων και άλλων και διωγμούς πολλαπλούς. Περιορίστηκαν οι διωγμοί και οι θανατώσεις, ύστερα μόνο από τον απαγχονισμό του πατριάρχου Γρηγορίου του Πέμπτου, με το έντονο διάβημα του Ρώσου πρέσβη Στρογκόνοφ και με διακριτικές συστάσεις του Αυστριακού πρέσβη από τους Τούρκους.¨
άρα και εκ του απαγχονισμού του πατριαρχη ,προηλθε καλό για τη Ρωμηοσύνη ,οπως προέβλεψε και ο ίδιος.
δεν λεγω οτι όλες οι πραξεις του συγκεκριμένου ή αλλων πατριαρχών και κληρικών είναι αμοιρες λαθών,προκαταλήψεων ή και εμπαθειών.
αυτό με το οποίο διαφωνώ είναι η δαιμονοποίηση προσωπων (ανημερα μάλιστα του μαρτυρικού θανατου τους) και συχωρεστε με ,η μικροψυχία την οποία επιδεικνυετε αρνουμενος να δείτε τα θετικά σημεία και την ευεργετική συνεισφορά τους στο Γένος.
Η προκατάληψη ,την οποια κομψευεσθε ότι μάχεσθε, δεν σας αφηνει να δειτε την ιστορική πραγματικότητα ως έχει.
Kατιμερτζής=πλακουντοπώλης
Διαβάστε και κανένα Δαυλό!
Στο τεύχος Απριλίου, που κυκλοφορεί
το εξηγεί σε άρθρο με τίτλο:
Γρηγόριος Ε΄- Ο φωτοσβέστης
« Η ολική εξόντωσή τους, αποφασισμένη από τον εξαγριωμένο Σουλτάνο, αποτράπηκε με την άρνηση του θρησκευτικού αρχηγού των Τούρκων Χατζή Χαλίλ Εφέντη να προσυπογράψει τη διαταγή του Σουλτάνου…»
Δαλαδή αν το κατάλαβα καλά ο Σουλτάνος εξαγριώθηκε μόνο μία φορά. Με την έναρξη της Επανάστασης. Αργότερα δεν υπήρξε δηλαδή η δυνατότητα να εφαρμοστεί μία τέτοια διαταγή. Από τον επόμενο θρησκευτικό αρχηγό των Τούρκων. Εκτός αν όλοι οι μετέπειτα του Χατζή Χαλίλ Εφέντη προτίμησαν να πεθάνουν από τα υπογράψουν τέτοιες διαταγές. Φαντάζομαι ότι για τη Χίο και τα Ψαρά και σε άλλες περιοχές που έγιναν σφαγές θα είχαν υπογράψει οι μουσουλμάνοι ηγέτες. Αλλά δεν υπέγραφαν με τίποτα για όλη την αυτοκρατορία.
Επίσης φαντάζομαι δεν είχαν υπογράψει τέτοιες διαταγές σε προηγούμενες επαναστατικές κινήσεις. Π.χ τα Ορλωφικά. Αλλιώς θα έπρεπε να υποθέσουμε ότι μόνο το 1821 ο τότε Σουλτάνος εξαγριώθηκε. Στις άλλες περιπτώσεις έμειναν ήρεμοι.
Επίσης παράξενο είναι το ότι μετά την εκτέλεση του Γρηγορίου ο πατριαρχοκός θρόνος δεν έμεινε χήρος επειδή ο Σουλτάνος είχα νευράκια. Αμέσως καλύφθηκε η θέση. Αν ο Σουλτάνος επέτρεψε την εκτέλεση αυτό σημαίνει ότι θεώρησε όλο τον πατριαρχικό μηχανισμό υπεύθυνο για την Επανάσταση. Παρόλα αυτά δεν υπήρξε κανένα πρόβλημα να εκλεγεί νέος Πατριάρχης.
Πάντως ο ρόλος του Γρηγορίου και της Εκκλησίας γενικότερα δεν ήταν ανθελληνικός όπως διαβάζω συχνά πυκνά. Γιατί απαιτούμε από την Εκκλησία έναν τέτοιο ρόλο; Η Εκκλησία δεν είναι ελληνική. Είναι απλώς…Εκκλησία. Μια ιερατική κάστα. Δεν μπορεί να έχει πατριωτισμό. Ειδικά εκείνα τα χρόνια όπου συνεξουσίαζε ανθρώπους από τα Βαλκάνια μέχρι τα βάθη της Μέσης Ανατολής.
Λασκαράτε
ενώ λέτε πως δεν έχετε προθεση να ριξετε λάσπη συνεχίζετε να το κάνετε .
λέτε ειρωνευόμενος:¨Φέρθηκε πολύ καλά στα τέλη του. Αν μπορούσε ας έκανε κι αλλιώς. Το παραδέχεται και ο ίδιος.¨
αδιαφορώντας για το γεγονός πως του προταθηκε να δραπετευσει και αρνηθηκε να το πράξει.
και ενω λέτε υποκριτικά πως δεν ήταν τουρκοφιλος,του αποδίδετε την ιδιοτητα του ¨σουλτανόφιλου¨ τη στιγμή που και οι πιο ακραιοι επικριτές ξέρετε(αδυνατώ να πιστέψω ότι η τοση ευφυία σας δε μπορεί να αντιληφθει τα στοιχειωδη) πως βοηθησε και υποστηριξε την Ελληνική επανάσταση.
αντιγράφω απο μια προσφατη αναφορά της εφημερίδας ¨Ποντίκι¨:
Ηταν προδότης ο Γρηγόριος Ε’;
Όχι. Σύμφωνα με το σχέδιο της Φιλικής Εταιρείας, αμέσως μετά τις παραδουνάβιες περιοχές θα ξεσηκωνόταν και η κυρίως Ελλάδα με επίκεντρο την Πελοπόννησο, όπου έπρεπε να φτάσουν έγκαιρα ο Αλέξανδρος Υψηλάντης και ο Παπαφλέσσας. Ο ξεσηκωμός είχε οριστεί για τις 25 Μαρτίου 1821. Ο Υψηλάντης δεν έφτασε ποτέ στην Πελοπόννησο. Ο Παπαφλέσσας ήταν εκεί από τα μέσα Δεκεμβρίου του 1820 με επίσημα χαρτιά, ως πατριαρχικός έξαρχος, παρ’ ότι οι δεσποτάδες τον αποκαλούσαν «διαβολοκαλόγερο». Και το Πατριαρχείο είχε ενημερώσει τους τούρκους ότι πήγαινε εκεί για να διευθετήσει ζητήματα των μοναστηριών.
Στην Αχαΐα υπήρχαν σοβαρές κτηματικές διαφορές ανάμεσα στα μοναστήρια της Αγίας Λαύρας και των Ταξιαρχών. Χάρη στα χαρτιά του οι τούρκοι έδωσαν άδεια να οργανωθεί σύσκεψη στη Βοστίτσα (σημερινό Αίγιο) με τη συμμετοχή και των προκρίτων (Ιανουάριος 1821). Εκεί ο πατριαρχικός έξαρχος ανακοίνωσε ποιος πραγματικά ήταν και για ποιο λόγο είχε έρθει. Η επανάσταση, τους είπε, είχε προγραμματιστεί για τις 25 Μαρτίου, γιορτή του Ευαγγελισμού.
Η ανακοίνωση ακούστηκε σαν κεραυνός. Μερικοί ζήτησαν αναβολή. Πρότειναν τις 23 Απριλίου που είναι του Αι-Γιώργη και τις 21 Μαΐου που είναι των Κωνσταντίνου και Ελένης. Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός υπέβαλε έντεκα ερωτήσεις. Στο τέλος κάποιος ρώτησε: «Ποιος θα κυβερνά μετά την επανάσταση;». Ο Παπαφλέσσας απάντησε πως αυτό θα το αναλάμβαναν «όσοι είχαν πείρα». Η απάντηση δεν ικανοποίησε και οι αντιρρήσεις συνεχίστηκαν. Ο Παπαφλέσσας απείλησε πως θα ξεκινήσει με 2.000 μανιάτες, χωρίς αυτούς. Αναγκάστηκαν να δεχτούν.
@για τους γενικόλογους αφορισμούς σας εναντιον των εχθρων της γνώσης και του έρωτα επιφυλάσσομαι.
προς το παρον σας παραπέμπω στους ινδουιστικούς ναούς της ταντρα γιόγκα,που συνειρμικά μου έφερε στο νου η αναγνωση των ¨τσιτάτων¨ σας
Σ’ αυτή τη διεύθυνση δημοσιεύει ο μητροπολίτης Ναυπακτίας και τρέχα γύρευε Ιερόθεος ένα κείμενο με στόχο την «Ελληνική Νομαρχία». Γράφει λοιπόν την άποψη του Ράνσιμαν που αναφέρεται και από τον Τάσο Βουρνά:
«…το έτος 1798 δημοσιεύθηκε στην Κωνσταντινούπολη ένα έργο με τίτλο Διδασκαλία Πατρική, το οποίο δημιούργησε μεγάλες αντιδράσεις. Κατά τον Ranciman, «οσοδήποτε κι αν ήταν χωρίς τάκτ, η Διδασκαλία Πατρική δεν ήταν θεολογικώς χωρίς βάση. Δεν ήταν έργο της Εκκλησίας ν’ αναμιγνύεται σε ανατρεπτικές εθνικιστικές δραστηριότητες. Ο ίδιος ο Χριστός είχε κάνει την διάκριση μεταξύ των πραγμάτων που ήταν του Καίσαρος και των πραγμάτων που ήσαν του Θεού. Ο Παύλος είχε διατάξει τους χριστιανούς να υπακούν στον βασιλέα, έστω και αν ο βασιλεύς ήταν ο ειδωλολάτρης Ρωμαίος αυτοκράτωρ. Η αρχαία Εκκλησία ήρθε σε αντίθεση με την εξουσία μόνο όταν της απαγορευόταν η Ελευθερία της λατρείας η όταν ζητούσαν από τα μέλη της να προβούν σε πράξεις αντίθετες προς την χριστιανική συνείδηση. Οι Τούρκοι δεν είχαν προβάλλει τέτοιες απαιτήσεις. Οι καλοί άνθρωποι της Εκκλησίας έπρεπε ασφαλώς να είναι καλοί πολίτες, και όχι επαναστάτες η συνωμότες. Από την πρακτική άποψη επίσης η Διδασκαλία δεν ήταν αδικαιολόγητη».
Όμως, η δημοσίευση της Διδασκαλίας Πατρικής ήταν, όπως θα λέγαμε σήμερα, επικοινωνιακά άκαιρη…»
Σημειώνω ότι αυτή είναι η άποψη ενός σημερινού μητροπολίτη. Το κατάπτυστο φιλότουρκο και ανθελληνικό κείμενο της Πατρικής Διδασκαλίας απλά ήταν άκαιρο!
Το άλλο που πρέπει να σημειώσω είναι ότι ο συγκεκριμένος μητροπολίτης (και όλοι οι άλλοι πιστεύω, να μην έχουμε αιρέσεις, τώρα!) δέχεται πως η χριστιανική διδασκαλία, Παύλος και όλοι εκείνοι, δεν επιτρέπει να καταφέρονται οι χριστιανοί εναντίον της όποιας εξουσίας. Θα έπρεπε λοιπόν επί ναζιστικής κατοχής να στήσουν οι παπάδες ιεροδικεία και να αφορίζουν όλους όσους μάχονταν τους κατακτητές. Είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα εκδοχή του «ελληνοχριστιανικού πολιτισμού».
Έχει κι άλλους μαργαρίτες το συγκεκριμένο κείμενο, ας το διαβάσουν οι φίλοι προσεκτικά, δεν χρειάζεται να μεταφέρω τίποτα άλλο εδώ.
Ερώτημα: Από ποιο βιβλίο του Ράνσιμαν προέρχεται το απόσπασμα που αναφέρουν ο Βουρνάς και ο Ιερόθεος;
επανέρχομαι με μικρόν το σχόλιον περι γνωσεως ,εμπεριέχον πληροφορίας τας οποίας ο οξύνους Λασκαράτος ουδεποτε θα δημοσιοποιησει διοτι δεν συναδουν με τα προειλημμενα και εμπαθή συμπεράσματα του .
Γραφει ο Θύμιος Νικολαΐδης που είναι ερευνητής στο Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών:
«Στους παλαιολόγειους χρόνους, εποχή μεγάλης επιστημονικής άνθησης και ταύτισης της άρχουσας τάξης με τους λογίους, διαμορφώνεται μια ιδεολογία σε σχέση με τις μαθηματικές επιστήμες των αρχαίων Ελλήνων η οποία έχει τις ρίζες της στην προσπάθεια αναβίωσης του Βυζαντίου από την αυτοκρατορία της Νίκαιας. Η ιδεολογία αυτή θεωρεί βασικό στοιχείο του βυζαντινού πολιτισμού τις επιστήμες αυτές. Δημιουργούνται δύο αστρονομικές σχολές, η «ελληνική», της πτολεμαϊκής αστρονομίας, και η «νεώτερη», της περσικής αστρονομίας, με τους οπαδούς τους, ενώ υπάρχουν και λόγιοι που δέχονται και τις δύο. Οι «ελληνοκεντρικοί» συχνά στηρίζουν τις απόψεις τους με καθαρά ιδεολογικά επιχειρήματα (μεγαλείο της ελληνικής επιστήμης, κληρονομιά της από αυτούς που ομιλούν την ίδια γλώσσα), ενώ οι «νεωτεριστές» προσπαθούν να αμυνθούν με μαθηματικά επιχειρήματα (ούτως ή άλλως, λόγω των σφαλμάτων των δευτέρων, και οι δύο θεωρίες είναι εξίσου ισχύουσες ή μη). Τον τελευταίο αιώνα του Βυζαντίου διαμορφώνεται και μια τρίτη τάση, αυτή της εισαγωγής γνώσεων λατινικής παράδοσης (επιστήμες των εβραίων καραϊτών της Προβηγκίας, ισπανική αστρονομία), και τα σχετικά χειρόγραφα μεταφράζονται στα ελληνικά από λογίους οι οποίοι κατά κανόνα υποστηρίζουν την ένωση των Εκκλησιών. Η «ελληνοκεντρικότητα» φθίνει σταδιακά, με αποτέλεσμα μια πολύ ενδιαφέρουσα μείξη επιστημονικών γνώσεων διαφόρων πολιτισμών στο λυκαυγές της αυτοκρατορίας.
Η ανανέωση του Λουκάρεως
Το 1618 χειροτονείται Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως ο Κύριλλος Λούκαρις, ο πρώτος σε αυτόν τον θρόνο ο οποίος σπούδασε στην Ιταλία.
στο πλαίσιο της γενικής ανανέωσης που προσπάθησε να επιβάλει, ο Λούκαρις εκάλεσε το 1622 τον Θεόφιλο» για να διδάξει στην Πατριαρχική Σχολή, όπου ο τελευταίος εισήγαγε τη διδασκαλία της φιλοσοφίας, πράγμα που σημαίνει επίσης τη διδασκαλία της φυσικής, της γεωγραφίας και της αστρονομίας. Ο Κορυδαλέας, όπως και πολλοί άλλοι λόγιοι της εποχής του, σπούδασε στην Ιταλία, όπου του προσφέρθηκε από το Πανεπιστήμιο της Πάδοβας η γνώση την οποία έψαχνε: η επιστημονική γνώση των αρχαίων Ελλήνων, όπως αυτή βεβαίως διαμορφώθηκε στην Ιταλία ύστερα από την Αναγέννηση και τη συμβολή των βυζαντινών λογίων. Δάσκαλός του στη φυσική φιλοσοφία υπήρξε ο Τσέζαρε Κρεμονίνι, φανατικός αριστοτελικός, γνωστός αντίπαλος του Γαλιλαίου. Εμπνευσμένος από αυτή τη διδασκαλία αλλά και από το πνεύμα αναγέννησης των ελληνικών επιστημών στον γεωγραφικό τους χώρο, ο Κορυδαλέας θα επεξεργαστεί την αριστοτέλεια φυσική και θα μεταδώσει έναν νεο-αριστοτελισμό ο οποίος θα σημαδέψει τον βαλκανικό χώρο ως το τέλος του 18ου αιώνα. Ο αριστοτελισμός του Κορυδαλέα διαφέρει σημαντικά από αυτόν του Κρεμονίνι, και εδώ εισέρχεται η ιδεολογία μιας ταυτότητας η οποία μπορεί να χαρακτηριστεί ελληνική. Ο Κορυδαλέας αναγιγνώσκει τον Αριστοτέλη στην ευθεία ελληνική του παράδοση, ακολουθώντας τους σχολιαστές που έγραψαν στην ελληνική γλώσσα και όχι στη λατινική. Η ανάγνωση αυτή και η ισχυρή παράδοσή της για ενάμιση περίπου αιώνα διαφοροποιούν σαφώς τη φυσική φιλοσοφία που διδάσκεται στον ελληνικό χώρο από αυτήν που διδάσκεται στο πανεπιστήμιο όπου σπουδάζουν κυρίως οι Ελληνες, αυτό της Πάδοβας, μια διαφοροποίηση που έχει τις ρίζες της σε λόγους ταυτότητας: ο Κορυδαλέας θεωρεί τον εαυτό του συνεχιστή της αρχαίας ελληνικής επιστήμης, σε ευθεία παράδοση.
Η αναβάθμιση του χριστιανισμού
Η ταυτότητα αυτή είναι συνυφασμένη με έναν πολιτικό στόχο: την αναβάθμιση του χριστιανικού στοιχείου στο πλαίσιο της οθωμανικής αυτοκρατορίας και την ανάδειξή του σε κύριο παράγοντα. Ενα από τα πλεονεκτήματα αυτού του στοιχείου σε σχέση με το μουσουλμανικό ήταν η παιδεία. Η επιστημονική παιδεία διαφοροποιούσε σαφώς τους χριστιανούς από τους μουσουλμάνους, μιας και οι μεντρεσέδες της αυτοκρατορίας, τα μουσουλμανικά δηλαδή σχολεία, υπό την άμεση εποπτεία των μουφτήδων, ουδέποτε κατάφεραν να προσφέρουν σπουδές σε αυτόν τον τομέα. Οι προσπάθειες που κατά καιρούς έγιναν από φωτισμένους μουσουλμάνους δασκάλους απέτυχαν πολύ γρήγορα, λόγω της άμεσης εκκλησιαστικής αντίδρασης. Ετσι, ως τα τέλη του 18ου αιώνα οι επιστήμες παρέμειναν «προνόμιο» των ελληνικών σχολείων, όπου φοιτούσαν όλοι οι χριστιανοί της αυτοκρατορίας.
Σαφής στόχος των ελλήνων λογίων που δίδαξαν τις μαθηματικές και φυσικές επιστήμες από την εποχή του Λουκάρεως και μετά υπήρξε η αναβίωσή τους στον ελληνικό χώρο, με το σκεπτικό ότι αυτός ήταν ο χώρος όπου γεννήθηκαν.
………………………………………………………………………….
ως το ήμισυ του 18ου αιώνα δημιουργείται στον ελληνικό χώρο ένα υπόβαθρο μελέτης των αρχαίων ελληνικών επιστημών με συγγράμματα και διδασκαλία, ενώ συγχρόνως παρουσιάζεται η ιστορία των επιστημών ως ελληνική ιστορία.»
δυστυχώς δι υμάς,Λασκαράτε, ο επιπολασμός του βακτηρίου του σκοταδισμού δεν περιορίζεται στον εκκλησιαστικό χώρο αλλά είναι υψηλοτατος όπου ανθεί η ,όποια είδους,ιδεολογική προκατάληψη.
και από αυτή φαίνεται οτι διαθετετε πολλά αποθέματα.
Sfrang,
το ίδιο κείμενο του (ορθόδοξου) Ράνσιμαν, που εσύ δημοσίευσες εκτεταμένα, επικαλέστηκα εγώ, (Είναι από το βιβλίο «Η Μεγάλη Εκκλησία εν κινδύνω), συντομευμένο και με πολλές παραλείψεις που αν τις έβαζα όλες όπως τις έβαλες εσύ θα φαινόταν ακόμη περισσότερο πως η Εκκλησία, ο πατριάρχης κλπ, όχι μόνο δεν είχαν δικαίωμα να ξεσηκώσουν τον κόσμο, αλλά ήταν υποχρεωμένες ακολοθώντας τις εντολές του Παύλου να διατηρήσουν την οθωμανική εξουσία, όπως ομολογούν ο Ράνσιμαν και ο Ναυπακτίας με αφοπλιστική αφελή ειλικρίνεια.
Εγώ γράφω:
@Ο Ράνσιμαν ομολογεί πως το κήρυγμα υπέρ της τυραννίας δεν ήταν χωρίς θεολογική βάση, αφού στηριζόταν στις εντολές υποταγής στην εξουσία που έδωσε ο απ.Παύλος. Η Εκκλησία ερχόταν σε αντίθεση με την εξουσία μόνον όταν “απαγορευόταν η ελευθερία της λατρείας, ή όταν ζητούσαν από τα μέλη της να προβούν σε πράξεις αντίθετες με την χριστιανική συνείδηση“. Ο Ράνσιμαν διαπιστώνει πως “Οι Τούρκοι δεν είχαν προβάλλει τέτοιες απαιτήσεις“.@
Μια απλή αντιπαραβολλή με αυτά που έκοψα εγώ, παρ’όλο που ενίσχυαν τη θέση μου, αποδεικνύει πως δεν είχα άλλη επιλογή και οι καλόπιστοι θα καταλάβουν γιατί αναγκάζομαι να κάνω συντομεύσεις. Όπου να ναι θα εμφανισθεί ο ΘΒ να με κατηγορήσει για εσκεμμένη λογοκρισία, συνεπικουρούμενος και από παλαιό αναγνώστη.
Άλλωστε το σκεπτικό της υποστήριξης που παρείχαν εξ αρχής στον Σουλτάνο ο πατριάρχης Γεννάδιος-πρώτος μετά την Άλωση-ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός κλπ ήταν βασισμένο στο ότι οι δυτικοί απειλούσαν την Πίστη ενώ οι μουσουλμάνοι, όχι. Ήταν η προέκταση του «Κλύτερα το σαρίκι του Τούρκου παρά η παπική τιάρα».
Θ.Β.
πρέπει να έχεις αυτοκατοστροφικές τάσεις και επαναλαμβάνω πως πολλοί θα πιστέψουν πως σε έχω βάλει για να μου δίνεις αφορμή να γράφω περισσότερα. Επικαλείσαι τον «φωτισμένο» πατριάρχη Λούκαρι, για να μου αποδείξεις πως η φιλοσοφία δεν ήταν υπό διωγμόν. Όφειλες να γνωρίζεις πως ο Λούκαρις ήταν μια εξαίρεση στην ατέλειωτη χορία των αγράμματων πατριαρχών, θεωρήθηκε από την Ορθόδοξη Εκκλησία φιλοπροτεστάντης γι’αυτό και ανατράπηκε και στραγκαλίστηκε με ενέργειες του διαδόχου του Κύριλλου, ο οποίος αργότερα στραγκαλίστηκε κι αυτός. Πριν γράψω όσο πιο σύντομα γίνεται-παραλείποντας εκατοντάδες λεπτομέρειες της πιο χυδαίας κι προδοτικής συμπεριφοράς των Ρωμιών επισκόπων, διευκρινίζω πως ο χαρακτηρισμός «φωτισμένος» που αποδίδω στον Λούκαρι είναι σχετικός και σε σύγκριση με τους σκοτεινούς πατριάρχες συναδέλφους του. Ο Λούκαρις ήταν κι αυτός κάθαρμα που αγόραζε και πουλούσε επισκοπές, αγόρασε ο ίδιος κάμποσες φορές τον πατριαρχικό θρόνο (Σιμωνία-ποινή καθαίρεση) φορολογώντας το δυστυχισμένο ποίμνιο με αγριότητα, μετατέθηκε αντικανονικά από την Αλεξάνδρεια (Μετάθεση επισκόπου-ποινή καθαίρεση) στην Πόλη και λάνσαρε την βασιλική μίτρα για πρώτη φορά, Αργότερα ακολούθησαν κι οι υπόλοιποι μωροφιλόδοξοι επίσκοποι, βλαστημώντας πως το σατραπικό τους στέμμα συμβολίζει τον ακάνθινο στέφανο.
Όποιος έχει γερό στομάχι, διαβάζει τα κατορθώματα των Ρωμιών πατριαρχών, αφού πάρει προληπτικά κάποιο αντιεμετικό.
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Το 1612 ο για δεύτερη φορά πατριάρχης Νεόφυτος ο Β΄, ιεράρχης αδίστακτος που υπέγραψε και έστειλε στον πάπα Καθολική ομολογία Πίστεως, καταχραστής δωρεών, εκτοπίστηκε από την Σύνοδο στην Ρόδο. Ο από Αλεξανδρείας (πατριάρχης στα 29 του!), Κύριλλος, ένας καλλιεργημένος αγριάνθρωπος που παλινορθώθηκε πέντε φορές, αναλαμβάνει τοποτηρητής. Ο κατά κόσμον Κωνσταντίνος Λούκαρις, γυιός ενός χασάπη και μιας πλύστρας, πρώην μούτσος σε καράβι, που στη Δύση όπου τον έστειλε για σπουδές ο αρχιμανδρίτης Μελέτιος Πηγάς, μεγαλοπιανόταν να κυκλοφορεί στην Πάντοβα ζωσμένος με χρυσό σπαθί, βρήκε αμέσως μπροστά του εμπόδια. Ο Πατρών Τιμόθεος συνεπικουρούμενος από άλλους δεσποτάδες υπόσχονται στον μεγάλο βεζύρη να αυξήσουν το ποσόν που με το οποίο αγοράζεται ο θρόνος αρκεί να πουληθεί από την Πύλη σε κάποιον από αυτούς. Ο Λούκαρις, προκειμένου να αποφευχθεί η παραπέρα χρέωση παραιτείται πριν αποφασίσει ο βεζίρης και πατριάρχης εκλέγεται ο Πατρών, που προσπαθεί ανεπιτυχώς να εξαφανίσει τον Λούκαρι. Το 1620 πέθανε αιφνιδιαστικά ίσως δηλητηριασμένος από κάποιο ιερωμένο των πατριαρχείων με εντολή του Λούκαρι, που με την βοήθεια του Ολλανδού πρέσβυ, τον διαδέχεται κληρονομώντας ληξιπρόθεσμο χρέος 15.000 άσπρων.
Ο νέος πατριάρχης κουβαλά μαζί του από την Αλεξάνδρεια και επιβάλλει την δεσποτική μίτρα στην Πόλη. Διαπνεόμενος από φιλοκαλβινιστικές διαθέσεις, βρίσκεται σε επαφή με τους πρεσβευτές της Ολλανδίας, της Αγγλίας και της Σουηδίας. Το 1629 συντάσσει την περίφημη «Ομολογία» του, κείμενο προσεγγιστικό προς τους Προτεστάντες, στην οποία απορρίπτει το αλάθητο της Εκκλησίας και υποβαθμίζει τον μεσολαβητικό ρόλο των Αγίων. Η προτεσταντική του κλίση, η εχθρότητά του προς τους Καθολικούς, καθώς και η προσπάθειά του να αποτρέψει την μεταστροφή των Πολωνών, Ρουθηνών, Λευκορώσων και Ουκρανών ορθοδόξων στην Ουνία, τον μετέτρεψαν σε στόχο του Βατικανού, το οποίο χρησιμοποίησε φιλόδοξους ορθόδοξους κληρικούς εναντίον του. Το 1623, ο Λούκαρις κατηγορείται πως συνωμοτούσε με τον δούκα της Τοσκάνης και εξορίζεται στην Ρόδο. Η πλειοψηφία της Συνόδου υποστηρίζει τον Λούκαρι και αποφεύγει να συνέλθει για να εκλέξει διάδοχο. Ο μονόφθαλμος μητροπολίτης Αμασείας, γνωστός ως Στραβοαμασείας, προστατευόμενος του Γάλλου πρεσβευτή, συγκέντρωσε όπως-όπως μερικούς επισκόπους και ανακυρήχθηκε πατριάρχης με το όνομα Γρηγόριος ο Δ΄, συνάπτοντας δάνειο για να μπορέσει να πληρώσει το πεσκέσι. Ενώ πήγαινε στα ανάκτορα να συναντήσει τον Σουλτάνο η Σύνοδος τον αφώρισε, εξέλεξε πατριάρχη τον επίσης φιλοκαθολικό Άνθιμο, στέλνοντας μαντάτο στην Πύλη πως θα πλήρωνε μέσα σε 24 ώρες. Ο Γρηγόριος εξωρίσθηκε σιδεροδέσμιος στην Ρόδο.
Οι Γάλλοι πίεζαν για αφορισμό του Λούκαρι και ο πειθήνιος Άνθιμος στέλνει 4 δεσποτάδες στην πρεσβεία τους για να τους καθησυχάσει. Ο Ολλανδός πρεσβευτής εξαγοράζει την απελευθέρωση του Λούκαρι, που εγκαθίσταται στην πρεσβεία και δέχεται την συγγνώμη του Άνθιμου, που μη μπορώντας να καταβάλλει τα οφειλόμενα παραιτείται μετά πατριαρχεία 3½ μηνών. Με την βοήθεια 60.000 τάλληρων ο Λούκαρις γίνεται ξανά πατριάρχης και εδραιώνεται με αντίποινα.
Τα χρέη του πατριαρχείου ήταν μεγάλα και σύμφωνα με την πάγια τακτική διαμοιράζονταν στους επισκόπους που με την σειρά τους ρήμαζαν το ποίμνιο. Ο Κορίνθου έχασε την έδρα του επειδή δεν μπόρεσε να μαζέψει τα αναλογούντα. Ο Χαλκηδόνος καθαιρέθηκε γιατί είχε συνεργαστεί με τον Αμασείας. Οι φιλοκαθολικοί μητροπολίτες όμως μηχανορραφούσαν. Ο πρώην Ίμβρου Αθανάσιος ζητούσε από τους Δυτικούς λεφτά για να εκθρονισθεί ο Λούκαρις. Οι πρώην Σόφιας και Χαλκηδόνας ταξίδεψαν συνωμοτόντας μέχρι την Ρώμη. Τον Μαϊο του 1632 επειδή πολλοί δεσποτάδες αποπειράθηκαν να τον καθαιρέσουν και στην ανάγκη να τον θανατώσουν, ο πατριάρχης κατέφυγε στην ολλανδική πρεσβεία. Ο νεαρός μητροπολίτης Βεροίας Κύριλλος Κονταρής, σπουδαγμένος στην Ιησουϊτική σχολή της Κωνσταντινούπολης, χολωμένος που ο Πατριάρχης τού αρνήθηκε την μητρόπολη Θεσσαλονίκης, έψαχνε ευκαιρία για να τον ανατρέψει. Ζήτησε από το υποψήφιο θύμα του συστατική επιστολή, πήγε στην Μόσχα και συγκέντρωσε λεφτά από εράνους. Βοηθούμενος και από άλλους δεσποτάδες εξαγόρασε Τούρκους αξιωματούχους και αναγορεύθηκε το 1633 πατριάρχης. Ο Λούκαρις αφορίστηκε και, κατέφυγε και πάλι στην ολλανδική πρεσβεία, αλλά ο Κονταρής μη μπορώντας να πληρώσει τα χρέη του, καθαιρέθηκε και εξορίστηκε μετά έξι ημέρες στην Τένεδο. Ο Λούκαρις συνήψε δάνειο, πλήρωσε και παλινορθώθηκε. Αφόρισε τον Κονταρή και τον Αμασείας και προκάλεσε πογκρόμ κατά των Καθολικών.
Το 1634 τον θρόνο αγοράζει ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Αθανάσιος Πατελάρος, στην τιμή των 70.000 τάλληρων, υποστηριζόμενος από τους ιησουϊτες και τον ναύαρχο Τζαφέρ, αλλά έπεσε σε λιγότερο απο μήνα. (Επέστρεψε ξανά το 1635 και 1652, αλλά για λίγες ημέρες. Κατέφυγε στην Ρωσία, όπου ο τσάρος τον ανεκήρυξε άγιο και το κουφάρι του λατρεύεται μέχρι σήμερα ως θαυματουργό). Ο Λούκαρις ξαναγύρισε δωροδοκώντας με 10.000 τάλληρα, πράγμα που ανέβασε τα χρέη του Πατριαρχείου στις 150.000 ρεάλια. Το 1635, ο Κονταρής πλήρωσε 60.000 άσπρα και κατέλαβε ξανά τον θρόνο, φυλακίζοντας για 6 μήνες τον προκάτοχό του. Ένας μητροπολίτης πρότεινε να δηλητηριαστεί ο Λούκαρις ή τουλάχιστον να τυφλωθεί, αλλά ο καθολικός πρεσβευτής των Αψβούργων Schmid απέρριψε την πρόταση ως απάνθρωπη. Η ιδέα του Κύριλλου Β΄ να φυλακισθεί ο Κύριλλος Α΄ ισόβια στην πρεσβεία απορρίφθηκε και ο πρεσβευτής αντιπρότεινε μέσω εικονικής εξορίας παράδοση στην Ιερά Εξέταση ή σε καθολικούς πειρατές. Ο Σουλτάνος εξόρισε τον Λόυκαρη, αλλά ο Κονταρής δεν είχε τα 1300 τάλληρα που ζητούσε ο καπετάνιος για να εκτελέσει την βρωμοδουλειά. Βρέθηκε ένα δεύτερο καράβι φτηνότερο, επιβιβάστηκε ο εξόριστος μαζί με τον Ρόδου Παχώμιο, ο οποίος θα επέβλεπε την παράδοση του Λούκαρη, αλλά τα σχέδια ναυάγησαν, αφού ο Ολλανδός πρεσβευτής δωροδόκησε με μεγαλύτερο ποσόν τον καπετάνιο ο οποίος μετέφερε τον Λούκαρη στην Χίο και τον παρέδωσε στις εκεί τουρκικές αρχές που τον έθεσαν υπό την προστασία τους. Αργότερα για περισσότερη ασφάλεια τον πήρε στην Ρόδο ο φίλος του Μπεκίρ πασάς.
Ο Κονταρής αφώρισε τους πατριάρχες άγ.Αθανάσιο και Κύριλλο Α΄, ώστε να στερεωθεί καλύτερα στον θρόνο. Τα χρέη όμως από τις διαδοχικές αλλαξοπατριαρχίες έτρεχαν και η Πύλη ζήτησε τουλάχιστον να πληρώσει το πατριαρχείο ένα μέρος του μισθού των στρατιωτών. Στο μεταξύ ο Λούκαρις δεν έμεινε άπρακτος. Συνωμοτούσε μαζί με τους προτεστάντες, τους φιλικούς Τούρκους αξιωματούχους και πλούσιους Έλληνες και πέτυχε να καθαιρεθεί ο Κονταρής. Στον θρόνο ανέβηκε με αντίτιμο 30.000 πιάστρα ο φιλοπροτεστάντης Νεόφυτος Γ΄. Ο Λούκαρις μπορούσε να περιμένει μέχρι ο Νεόφυτος να εξωφλούσε τα υπέρογκα χρέη. Αυτός που δεν όμως δεν είχε υπομονή ήταν ο έκπτωτος Αθανάσιος που σε επαφή με τον πάπα Ουρβανό Η΄ μηχανοραφούσε, φτάνοντας στο σημείο να υπογράψει το καθολικό σύμβολο Πίστης, αντί 1500 σκούδων και της υπόσχεσης πως θα υποστηριχθεί από τους καθολικούς πρεσβευτές να ξαναπάρει τον θρόνο. Όταν διαπίστωσε το μάταιο των κόπων του, συμβιβάστηκε με τον Λούκαρη, ο οποίος του έταξε όταν έπαιρνε την εξουσία την αρχιεπισκοπή Θεσσαλονίκης. Ο δρόμος για την επιστροφή του Λούκαρι θα ήταν σχεδόν ανοιχτός αν δεν έμπαιναν στην μέση οι Άγιοι Τόποι, τους οποίους ο καϊμακάμης χάρισε στους φραγκισκανούς που τον δωροδόκησαν. Ο Λούκαρης βρέθηκε στο δίλημμα, αν υποστήριζε τις διαμαρτυρίες του ορθόδοξου πατριάρχη των Ιεροσολύμων, να συγκρουόταν ανοιχτά με τους Καθολικούς, αν έκανε αντίθετα να έχανε την υποστήριξη του Ορθόδοξου κλήρου. Προτίμησε να παίξει διπλό παιχνίδι, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Στην σκηνή ανέβηκε ξανά ο Αθανάσιος, έχοντας την υποστήριξη του Βατικανού και 4.000 σκούδα. Ξεκίνησε μια μεγάλη διελκυστίνδα στην οποία μετείχαν Δυτικοί πρεβευτές, Τουρκοι αξιωματούχοι και Έλληνες δεσποτάδες έτοιμοι να πουλήσουν την ψυχή τους σε όποιον τους έταζε περισσότερα. Στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων έπεσε και το όνομα του Κονταρή, μαζί με 12.000 τάλληρα που ζητούσαν οι Τούρκοι για να στηρίξουν αυτή τη λύση. Η εμφάνιση του από μηχανής Θεού, στο πρόσωπο των Ρώσων που δωροδόκησαν την Πύλη, έφερε πάλι τον Λούκαρη στον θρόνο. Ο Νεόφυτος φρονίμως ποιών αποσύρθηκε στην Χίο. Ο νέος πατριάρχης, ακολουθησε την εκδικητική τακτική των προκατόχων του, έχοντας εξασφαλίσει το πράσινο φως από τον Σουλτάνο Μουράτ που απηυδησμένος διεμύνησε πως δεν ήθελε να δει άλλον πατριάρχη όσο ζούσε ο Λούκαρης. Ο τελευταίος καθαίρεσε τους αντιπάλους του, Ιωάσαφ Λακεδαίμονος, Βενιαμίν Παροναξίας και Ρόδου Παχώμιο που το έσκασε στην Ιταλία όπου δεν δίστασε να γίνει επίσκοπος των Ουνιτών στο Λιβόρνο. Ο Ιωάσαφ πάλι, πληρώνοντας ένα μεγάλο ποσόν αποκαταστάθηκε στον θρόνο του.
Ο Κονταρής όμως τον Απρίλιο του 1637, με γράμμα του στον πάπα Ουρβανό Η΄, εκφραζόταν ως Ουνίτης και παρακαλούσε τον Πάπα να απαλλάξει την Εκκλησία από τον Λούκαρι. Το κλειδί για να πεισθεί ο Μουράτ βρέθηκε. Το 1630 ο μητροπολίτης Χαλκηδόνος Ισαάκ, είχε κατηγορήσει στην Πύλη τον Λούκαρη, πως συνωμοτούσε με τους Κοζάκους του Δνείπερου. Τώρα, κάποιος αρχιμανδρίτης Ευθύμιος με την βοήθεια του Κονταρή τον κατηγόρησε για συνωμοσία με την Μόσχα. Το 1638 ο Λούκαρης στραγγαλίσθηκε από γενίτσαρους σε μια ερημική ακτή. Ο Κύριλλος Β΄ πατριάρχης ξανά, έβαλε να ξεθάψουν το πτώμα και να το πετάξουν στη θάλασσα. Όπως προκύπτει από αναφορά προς το Βατικανό κάποιου συνωμότη Λουκά Apostoli, 18 επίσκοποι, 32 ηγούμενοι και μοναχοί και 12 ιερείς γνώριζαν για τα σχέδια της δολοφονίας του. Ο Κονταρής υπέγραψε στις 15 Δεκεμβρίου της ίδιας χρονιάς το Καθολικό Σύμβολο της Πίστης. Είχε ήδη χρηματίσει δυο φορές πατριάρχης και τώρα καθαιρέθηκε ξανά και στραγγαλίστηκε το 1640 στην Β.Αφρική, τόπο της τρίτης εξορίας του.
Το όνομα του Λούκαρι, συμπεριλαμβάνεται από καλοθελητές στις μακροσκελείς λίστες των ιερωμένων θυμάτων της τουρκικής θηριωδίας. Ακόμη και ένα καλό σχολικό βιβλίο, η «ιστορία νεότερη» της Β΄Λυκείου, θεωρεί πως: «Ο Λούκαρις στραγγαλίστηκε από τους Τούρκους μετά από ραδιουργίες των Ιησουϊτών». Για τους Ρωμιούς συνωμότες μητροπολίτες, δεν υπάρχει ούτε λέξη.
Έτσι διδάσκεται η Ιστορία εν Ελλάδι και παράγει Θ.Β. με το κιλό.
Λασκαράτε
μπορείτε να μας αναφέρετε τις πηγές των πληροφοριών σας;
δυστυχώς η αξιοπιστία σας είναι ελεγχόμενη πλέον μετά την αποκάλυψη της κοπτορραπτικής των κειμένων ώστε αυτά να συνάδουν με τις εμμονές σας.
ως εκ τούτου θα πρέπει να ελεγχθούν οι πηγές σας και η ακρίβεια τους.
ακόμη όμως κι αν είναι όλα οπως τα περιγράφετε (γεγονός παντελώς απίθανο) το γεγονός πως στην εποχή που σε όλη την οθωμανική αυτοκρατορία ήταν απαγορευμένη με ισλαμικούς φετφάδες η διδασκαλία των επιστημών και ο μόνος τόπος όπου διδάσκονταν τα μαθηματικά ,η αστρονομία,η φιλοσοφία κλο ήταν τα χριστιανικά σχολεία ,τα οποία ελέγχονταν από την εκκλησιαστική διοικηση, αρκεί για να καταρριφθεί ο ιδεοληπτικός ισχυρισμός σας πως ολη η εκκλησιαστική δομή είχε στραφεί μετά μανίας ενάντια στην γνωση και την επιστημονική έρευνα.
οι οποιοι χρηματισμοί,σφάλματα,σκάνδαλα ,υπαρκτά ή ανυπαρκτα,δεν ειναι προνόμια της εκκλησιαστικής εξουσίας.
καθε εξουσία μετεχει στους πειρασμούς του πλουτισμού,του χρηματισμου,της πολυποίκιλης διαφθοράς.
προσφατα παραδείγματα;
ο απαγχονισθείς αυτοχειρας του σκανδαλου των υποκλοπων,ο εκπαραθυρωθείς ,παρολιγον αυτόχειρας, του ΥΠΠΟ,η αυτοχειριασθείσα προισταμένη της πολεοδομίας κλπ κλπ
μηπως οι επιστημονικοί φορείς είναι αμοιροι αυτής της πρακτικής;
ουδόλως!
πχ. οι μισοι διδασκοντες της Ιατρικής Σχολής Αθηνών ειναι συγγενείς των υπολοιπων μισων!!!
όσοι έχουν επαφή με τον χωρο πανεπιστημιακής διδασκαλίας γνωρίζουν ότι στο παιγνιο των δημοσίων σχέσεων ,που εξασφαλίζει μια πανεπιστημιακή θεση ,μετέχουν πολλοι παραγοντες και πως το χρήμα και οι ερωτικές προσφορές είναι κάποιοι εξ αυτων!
η προσπάθεια λοιπον δαιμονοποιήσεως συγκεκριμένων ανθρώπων επειδή εσεις ,Λασκαράτε ,εχετε εμμονές εναντίον της καθ ημάς Πραδόσεως (όσο, τέλος παντων και όπως μπορείτε να την αντιληφθείτε) είναι ατυχής ,σάς εκθέτει και θα συνεχίσει να σας εκθέτει.
εξάλλου,η Ρεπούσειος ματιά στην ιστορία απεδείχθη προσφάτως μυωπική και μακράν την αληθείας.
Αν δλδ σας ενδιαφέρει η αλήθεια των πραγμάτων ,πράγμα για το οποίο δεν με εχετε πεισει ,οπως πιστευω και πολλους απο τους αναγνωστες των κειμένων σας.
Θου Βου, λέτε:
«μπορείτε να μας αναφέρετε τις πηγές των πληροφοριών σας;
δυστυχώς η αξιοπιστία σας είναι ελεγχόμενη πλέον μετά την αποκάλυψη της κοπτορραπτικής των κειμένων ώστε αυτά να συνάδουν με τις εμμονές σας.
ως εκ τούτου θα πρέπει να ελεγχθούν οι πηγές σας και η ακρίβεια τους.
ακόμη όμως κι αν είναι όλα οπως τα περιγράφετε (γεγονός παντελώς απίθανο)»
—
Παρακολουθώ με ενδιαφέρον τις παρεμβάσεις σας, οι οποίες είναι καλοδεχούμενες, αλλά θέλω να σας πω ότι είστε όχι-και-τόσο ραφιναρισμένα Κακόπιστος.
.
Αγαπητέ Θου Βου,
Μάλλον δεν έχετε καταλάβει ότι αυτό εδώ το ιστολόγιο, επειδή ακριβώς οι γράφοντες χρησιμοποιούν ψευδώνυμα, διπλο-ελέγχουμε τις πηγές μας προτού τις αναρτήσουμε και με βάση το υποκειμενικό μας κριτήριο τις υπερασπιζόμαστε, αν και όποτε το θεωρήσουμε αναγκαίο. Ως εκ τούτου λοιπόν εσείς είστε υποχρεωμένος να παραθέσετε τα αναγκαία στοιχεία για να μας διαψεύσετε. Ελέγξτε τα λοιπόν και εδώ είμαστε. Μέχρι τώρα πάντως, καλές οι προσπάθειές σας, αλλά…
Θου Βου,
Σχολιάζετε λες και ο κ. Λασκαράτος είναι ο πρώτος που γράφει για το ρόλο του Γρηγορίου Ε’ στην επανάσταση και τους αγώνες του κατά του Διαφωτισμού, σοβαρευτείτε. Οι Φωτιάδης, Κορδάτος, Δημαράς, Κυτρομηλίδης, Ηλιού, ακόμη και ο Κονδύλης, η Άννα Ταμπάκη, οι συγγραφείς Καζαντζάκης – Σκαρίμπας και σύσσωμη η πλειονότητα των ιστορικών σήμερα έχουν παρουσιάσει και τεκμηριώσει επαρκώς πια το ρόλο της Εκκλησίας και ιδιαίτερα του Γρηγορίου Ε’, στην ακαδημαϊκή κοινότητα αυτά είναι θέματα «τελειωμένα». Αν τώρα ο κ. Λασκαράτος τα ματα-παρουσιάζει μέσω του ιστολογίου μας, είναι γιατί δεν θέλουμε οι γνώσεις αυτές να περιοριστούν στο στενό κύκλων των ιστορικών και ορισμένων πληροφορημένων αναγνωστών, θέλουμε να φτάσουν σε όσο γίνεται ευρύτερα στο κοινό, να μείνουν στο διαδίκτυο σαν κείμενα αναφοράς.
Καταλάβατε;
Σας ευχαριστώ.
Καλέ μου Θου Βου,
μου ζητάτε τις πηγές μου για τον ακατανόμαστο Βίον και την αισχράν Πολιτείαν του Εθνάρχου μας και προστάτου της Φιλοσοφίας (!) πατριάρχου Κύριλλου Λούκαρι και των περί Αυτόν Αγιωτάτων μητροπολιτών, αγοροπωλούντων τους θρόνους των, μηχανοραφούντων με ετερόδοξους και αλλόθρησκους, φορολογούντων ασύστολα το δυστυχέστατον ποίμνιον, και αλληλοσυκοφαντούμενων, αλληλοδολοφονούμενων, αλληλουπονομευόμενων, αλλαξοθρονευόμενων κλπ
Σας αποκαλύπτω πως όλα όσα γράφω τα έχω κλέψει από μια μόνο πηγή, το βιβλ του Gunnar Hering «Οικ.Πατριαρχείο και ευρωπαϊκή πολιτική, 1620-1638»-εκδ.Μορφ ίδρ.Εθνικής Τραπέζης-Αθ.1992.
Ομολογώ πως έχω παραλείψει πάρα πολλά (έχει 450 σελίδες) αλλά το έκανα όχι μόνο για λόγους οικονομίας χώρου-χρόνου, αλλά και φοβούμενος πως πολλοί αναγνώσται του κ.Ροϊδη, θα λιποθυμούσαν από την δυσωδία που αναδύεται από τα πεπραγμένα μιας μόνον 18ετίας των Αγίων Πατριαρχών και μητροπολιτών, όπως εκτίθενται εις το έργον αυτό. Η λογοκρισία στην οποία υπέβαλα αυτό το ΑΥΣΤΗΡΩΣ ΑΚΑΤΑΛΛΗΛΟΝ δια καρδιοπαθείς κατηχητρίας και ευλαβείς Θ.Β. αναγνώστας βιβλίον, είχε ως μόνον σκοπόν την προστασίαν των.
Ζητώ την κατανόησίν σας.
Λασκαράτε, ευχαριστώ για τη βιβλιογραφική παραπομπή!
Η παρέμβασή μου δεν είχε το νόημα συμπλήρωσης ή διόρθωσης, αλλά για να επισημάνω ότι ένας σημερινός μητροπολίτης βρίσκει ότι το φιλότουρκο κείμενο του τότε πατριάρχη ήταν μόνο «άκαιρο», δηλαδή με καλύτερο timing θα ήταν και σήμερα αποδεκτό!
κύριε Ροίδη
πείτε μου πώς δεν θα μπορούσα να είμαι κακόπιστος ,όταν στο πρώτο (κυριολεκτικά) απόσπασμα πηγών που αποπειράθηκα να ελέγξω από τα παρατεθέντα παρα του εν Ληξουρίω συνεργάτου σας ανεκάλυψα άκομψο κοπτορραπτική (βαρβαριστί μοντάζ) προς εξυπηρέτηση των ιδεολογικών εμμονών του?
και αν κρίνω από το ύφος και την συναισθηματική φόρτιση της γραφής του ,είμαι βέβαιος πως το έχει επαναλάβει πολλάκις.
(τα παραπάνω μπορείτε να τα εκλάβετε και ως σχόλιο για τα περι διπλου -τριπλου ελέγχου που ισχυρίζεστε πως πραγματοποιειτε στις πηγές σας)
Λασκαράτε
ευχαριστω για την καλωσύνη σας να μου εκμυστηρευτείτε την πηγή σας.θα μου φανεί χρήσιμη.
ομιλειτε περί δυσωδίας.
και -surprise!- θα συμφωνήσω μαζί σας!
ίσως τα πράγματα να είναι ακόμη χειρότερα από οσο τα παρουσιάζετε στα ανώτατα κλιμάκια της εκκλησιαστικής διοικήσεως.
πριν μόλις μερικά έτη στις κορυφαίες θέσεις της ρωσικής ιεραρχίας υπήρχαν πράκτορες των μυστικων υπηρεσιών ,επιβληθέντες υπο των σοβιετικών αρχών!
εαν δε, κάνετε έναν μικρό κόπο και ερευνήσετε για πρόσωπα και πράγματα στο σημερινό Φανάρι θα βρείτε πολλά γαργαλιστικά να εμπλουτίσετε τη συλλογή σας.Ετσι ώστε να μη χρειάζεται να διαστρεβλώσετε περαιτέρω ιστορικές πηγές.
για να σας ερεθίσω τη φαντασία σας λέγω πωςένας μακαρίτης σπουδαιότατος καθηγητής θεολογικής σχολής έλεγε με μικρή δόση υπερβολής :
¨όλοι φουστηδες είναι εκεί¨
όμως ,επαναλαμβάνω, η προσπάθεια συλλήβδην ακύρωσης της προσφοράς της Εκκλησίας στο Γενος κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας είναι λανθασμένη,επιστημονικά άστοχη και δεν μπορεί να σταθεί στον σοβαρό διάλογο.
o ιατροφιλοσοφος Κοραής αν και υπέρμαχος του δυτικού διαφωτισμού αποδεικνυεται σοφότερος υμών και θέτει όρια στην κριτική του ,τα οποια εσείς αγνοείτε παρασυρμένος από τα κύματα της εμπαθείας σας.
“H μακρά δουλεία αφανίσασα την παιδείαν του γένους, ήτον αδύνατον να μη φθείρη τον κλήρον, μηδέ να συγχύση τα θρησκευτικά μας φρονήματα· οποία όμως και οπόσα αν ήναι τα αμαρτήματα των Aνατολικών χριστιανών παραβαλλόμενα με τας φρικτάς της Παπικής αυλής καταχρήσεις, εις την στάθμην της δικαιοσύνης, πρέπει να λογίζωνται ολίγοι τινές προς ωκεανόν ύδατος σταλαγμοί· και οι συνήγοροι της Παπικής αυλής, κατηγορούντες πικρώς δι’ αυτά τους Γραικούς κατηγορούν ανθρώπους ενοχλουμένους από κάρφος, τυφλωμένοι από παχυτάτην δοκόν αυτοί. Nα κατακρίνη τις όλους τους ιερωμένους ανατολικούς, διά την τρυφήν ολίγων σαρδαναπάλων αρχιερέων, τρυφώντων εις το Bυζάντιον, είναι το αυτό και να παραβάλλη όλους τους κοσμικούς με τους Φαναριώτας του Bυζαντίου.
Eν Παρισίοις, 23 Δεκεμβρίου, 1829
A. KOPAHΣ “
για ¨ολίγους σαρδανάπαλους αρχιερεις ¨ομιλει ο Αδαμάντιος Κοραής και όχι για το σύνολο των ρωμιών κληρικών.
και μάλλον γνωρίζει καλύτερα τα πράγματα και τα πρόσωπα της εποχής του από ότι ημείς και υμείς .
εξάλλου η πλειονοψηφία των ελλήνων διαφωτιστών,τους οποιους και παρουσιάζετε ως διωχθέντας, ανήκει στον ορθόδοξο κλήρο!!
Αγαπητέ Λασκαράτε, δεν συνεπικουρώ κανέναν παρά μόνο την αλήθεια και την αντικειμενικότητα. Επίσης δεν εχθρεύομαι κανέναν παρά την αμάθεια, το δόγμα και το groupthink. Το να λες «και του στραβού το δίκιο» είναι, νομίζω, ευγενές. Δεν υπάρχει, λοιπόν, λόγος «φιλοφρονήσεων» ανάμεσά μας.
Κύριε Θ.Β.
1)σε κανένα από τα δυο κομμάτια του Γρηγ. Ε΄δεν ασχολήθηκα με τα σεξουαλικά των Αρχιερέων. Ο μόνος που θέσατε τέτοιο θέμα απρόκλητος είσαστε εσείς και μάλιστα με τρόπο ολότελα άκομψο:
@@εαν δε, κάνετε έναν μικρό κόπο και ερευνήσετε για πρόσωπα και πράγματα στο σημερινό Φανάρι θα βρείτε πολλά γαργαλιστικά να εμπλουτίσετε τη συλλογή σας.Ετσι ώστε να μη χρειάζεται να διαστρεβλώσετε περαιτέρω ιστορικές πηγές.
για να σας ερεθίσω τη φαντασία σας λέγω πωςένας μακαρίτης σπουδαιότατος καθηγητής θεολογικής σχολής έλεγε με μικρή δόση υπερβολής :
¨όλοι φουστηδες είναι εκεί¨@@
Ερχόσαστε τώρα και απάντάτε σε μένα ή στον εαυτό σας λέγοντάς μου:
@@για ¨ολίγους σαρδανάπαλους αρχιερεις ¨ομιλει ο Αδαμάντιος Κοραής και όχι για το σύνολο των ρωμιών κληρικών.@@
Είπα εγώ τίποτα σχετικό; Ποιόν κοροϊδεύετε; Ο Σαρδαναπαλισμός του κλήρου, στη δική μου ηθική ενοχοποιείται μόνο μέσα από την υποκρισία του ή αν πρόκειται για παιδεραστία. Αλλιώς ας το γλεντάνε όσο θέλουν οι Αρχιερείς.
2) Προσπαθείτε να αποδώσετε την απαγόρευση διδασκαλίας των φυσικών επιστημών και της Φιλοσοφίας στα ρωμέικα σχολεία (Φανερά Σχολεία το τονίζω) στους Σειχουλισλάμηδες. Ταυτόχρονα ισχυρίζεστε πως διδασκόντουσαν στα εκκλησιαστικά σχολεία Φυσική και Φιλοοφία αλλά χωριστά από τα Θρησκευτικά. Ο ισχυρισμός σας για την ισχύ των φετφάδων στα ρωμέικα σχολεία είναι αστείος. Άλλωστε διδασκόταν η Φυσική τα Μαθηματικά κλπ και σταματούσε η διδασκαλία τους με επέμβαση του δεσπότη και όχι του Ιμάμη, που η δικαιοδοσία του με κανένα τρόπο δεν επεκτεινόταν στα σχολεία των χριστιανών. Η Εκκλησία είχε το δικό της σκεπτικό. Για την πλατωνική φιλοσοφία για παράδειγμα υπάρχει ολόκληρο αφοριστήριο με 7 κατάρες από κοτζάμ Z΄Οικουμενική Σύνοδο. Πως να διδασκόταν;
«Τοις … τας Πλατωνικάς ιδέας ως αληθείς δεχομένοις,….Ανάθεμα τρις» ή «Τοις δεχομένοις και παραδιδούσι τα μάταια και Ελληνικά ρήματα…..Ανάθεμα τρις», «της μωράς των έξωθεν φιλοσόφων λεγομένης σοφίας…», «Τοις λέγουσιν ότι οι των Ελλήνων σοφοί…αναθέματι καθυποβληθέντες…δια την εν λόγοις αυτών κίβδηλον και ρυπαράν περιουσίαν, κρείττονες εισί…των ευσεβών…ορθοδόξων ανδρών…ανάθεμα τρίς».
Επικαλείσαι πως μεταξύ των διαφωτιστών υπήρχαν και ιερωμένοι, πράγμα που ο ίδιος ανέδειξα. Αποσιωπάς όμως πως όλοι τους καταδιώχτηκαν από ελεεινούς πατριάρχες, από Συνόδους, από Ιερατικές Σχολές, από Αγίους, από εγκάθετους της Εκκλησίας τραμπούκους της ψαραγοράς που διέκοπταν τα μαθήματά τους. Τον ιερέα Θ.Καιρη που εισήγαγε τα πειράματα Φυσικοχημείας στα σχολεία τον φυλακίσανε, τον βασανίσανε, τον ασβεστώσανε. Ήταν απόβλητοι της Εκκλησίας που τολμά και ανακηρύσσει Αγίους χωρίς να ντρέπεται τους αρχισκοταδιστές Αθανάσιο Πάριο και Γρηγόριο Ε΄και το μέντιουμ και αντισημίτη συκοφάντη αγύρτη, δηλητηριαστή του όχλου κατά των Εβραίων, κήρυκα της εθελοδουλίας πατροΚοσμά. Επικαλούμενος τους διωγμένους από την Εκκλησία καλούς κληρικούς για να σώσεις την υπόληψη της Εκκλησίας, μου θυμίζεις τον κ.Μεταλληνό που για να δείξει πως η χουντική Εκκλησία έκανε αντίσταση, επικαλέστηκε τον θαυμάσιο πρωτοπρεσβύτερο Πειρουνάκη, αποσιωπώντας πως η Σύνοδος τον είχε καταδιώξει. Με ξένα κόλλυβα δηλαδή κύριε Θ.Β. μου.
4)) Καταθέτω ένα μικρό πρόχειρο απάνθισμα των διωγμών των Σχολείων, των αφορισμών των δασκάλων, της δίωξης της σκέψης, των Φανερών σχολείων γιατί κρυφά βέβαια δεν υπήρξαν, από την Ορθόδοξη Εκκλησία, την μόνη που καταδίωξε τις επιστήμες και τη Φιλοσοφία στα ελληνικά σχολεία.
Πάτμιος Μακάριος (18ος αιώνας): Καταδικάζει «τρίγωνα και τετράγωνα και την άλλην πολυάσχολον ματαιοπονίαν της Μαθηματικής»
Μετεωρίτης άγ.Αθανάσιος (14ος αιώνας): «τα παιδιά να μην μαθαίνουν κοσμικά γράμματα» ;
Καλλίνικος Στ΄, στο γράμμα του στον δάσκαλο Κ.Τριανταφυλλίδη:
«η επιστήμη η φυσική, και την ημών ευσέβειαν την προς τον Θεόν διαφθείρει…η τοιαύτη επιστήμη άχρηστος ούσα…και ζωήν την αιώνιον εμποδίζουσα, εκ των σχολών εξοριστέα εστί» .
αγ.Αθανάσιος ο Πάριος : «Μακράν η πολύσχημος Γεωμετρία, μακράν η κενέμφατος Άλγεβρα, μακράν κάθε ανθρώπινη επιστήμη και μάθησις…» (Σπανδάγου: Έλληνες…).
πατροΚοσμάς, δια χειρός πρωτοπρεσβύτερου κ.Μεταλληνού: «Το σχολείο όμως του Κοσμά ήταν προέκταση της Εκκλησίας: ‘Από το σχολείο μανθάνομεν, το κατά δύναμιν, τί είναι Θεός, τί είναι ή Αγία Τριάς, τί είναι άγγελοι, τί είναι αρχάγγελοι, τί είναι δαίμονες, τί είναι παράδεισος, τί είναι κόλασις, τί είναι αμαρτία, αρετή. Από το σχολείον μανθάνομεν τι είναι Αγία Κοινωνία, τι είναι Βάπτισμα, τι είναι το άγιον Εύχέλαιον, ο τίμιος γάμος, τι είναι ψυχή, τι είναι κορμί, τα πάντα από το σχολείον τα μανθάνομεν’ ».
Δεν είχε άδικο λοιπόν ο Κέλσος που κατήγγειλε πως οι Χριστιανοί δεν ήθελαν στις κοινότητες τους πεπαιδευμένους, σοφούς και φρόνιμους «κακά γαρ ταύτα νομίζεται παρ’αυτοίς», αλλά προτιμούν νήπιους, ηλιθίους, αναίσθητους, ανδράποδα, γύναια και παιδάρια.
Ο διάκος Ιώσηπος Μοισιόδακας στην «Απολογία» του διεκτραγωδεί πως για αυτόν και τους συμμαθητές του της Αθωνιάδας, η Μεταφυσική θεωρείτο «θείον τι μάθημα και πηγή αυτόχρημα, από της οποίας ρέει τάχα πάσα επιστημονική, πάσα φιλοσοφική γνώσις».
Πως γίνεται οι μαθητές να παρακολουθούν θεατρικές παραστάσεις, την στιγμή που όπως φροντίζει να υπενθυμίσει το «Πηδάλιον», «Καθόλου απαγορεύει η αγία και οικουμενική σύνοδος (Στ΄, Καν. ΝΑ΄) τους λεγόμενους μίμους» και (Στ΄ Καν.ΚΔ΄, «Να μη πλησιάζη κανείς εις τα θέατρα, ότι ταύτα κάμνουσι τους ανθρώπους μοιχούς τελείους».
Ο Θεόφιλος της Αντιόχειας κατηγορεί αυτούς που «βούλονται τον κόσμον σφαιροειδή λέγειν» . O M.Bασίλειος στο «Εννέα ομιλίαι εις το Εξαήμερον», υποστηρίζει πως πριν την άφιξη του Χριστού η φύση είχε χαρακτήρα δαιμονικό. Ο άγ.Ι.Χρυσόστομος, βρίζει: «Ούτε δογμάτων υγιών, εάν βίος ή διεφθαρμένος. Ταύτα Έλληνες έτεκον…από των έξωθεν φιλοσόφων λαβόντες, και την ύλην αγέννητον λέγοντες, και πολλά τοιαύτα» . Ο μοναχός Κοσμάς Ινδικοπλεύστης τον 6ο μ.Χ αιώνα γράφει στην «Χριστιανική Κοσμογραφία» του πως η Γη είναι τετράγωνη περιβαλλόμενη από τείχη που σμίγουν και φτιάγνουν τον ουρανό, ενώ η Κόλαση τοποθετείται «κάτω περι την γην». Ο Κοσμάς μεταφράστηκε και επηρέασε τους Σλάβους αλλά και «Τα ιερά παράλληλα» του αγ.Ι.Δαμασκηνού. Στην βυζαντινή Γεωγραφία, μερικοί συγγραφείς (Φιλοστόργιος κ.ά) θεωρούσαν πως ο Νείλος, ο βιβλικός Γαιών, πηγάζει από τον Παράδεισο. Ο Μ.Βασίλειος βεβαιώνει στο «Εξαήμερο» πως δεν υπάρχει τίποτα πέρα από τον Ατλαντικό, μόνο κήτη μεγάλα σαν νησιά. Ο Λακτάντιος θεωρεί πως η γη είναι επίπεδη.
Ίσως η αιτία της εμμονής του Πατριαρχείου πως η γη δεν κινείται -δεν έχει μέχρι σήμερα ανακαλέσει όπως έκανε ο πάπας-να είναι αυτή που δίνει ο Κοραής: «….φοβούνται μην η περιστροφή της σφαίρας….ανατρέψη την οποίαν αναξίως έλαβαν υπόληψιν».
Ο Δωρόθεος Πρώϊος, σχολάρχης της Χίου, που στον εναρκτήριο λόγο του αναφέρθηκε στο «πως δύνανται αι επιστήμαι να επιστρέψουν εις την παλαιάν τους πατρίδα», ο με λαμπρές σπουδές στη Δύση μετέπειτα μητροπολίτης που απαγχονίσθηκε το 1821, έφυγε από την Σχολή γιατί πολεμήθηκε από τον Πάριο και κατηγορήθηκε από τον Βουλησμά πως παραμέλησε την διδασκαλία των γραμματικών μαθημάτων χάριν των μαθηματικών και πως δίπλα του βρήκε καταφύγιο κάθε «των αγίων νηστειών καταλύτης…και αδιαφορίτης, είπου και των Βολτεριστών τις τύχοι και Δουπιστών και Σπινοζιστών..». Αυτό το κλίμα επικρατούσε σε όλα τα πατριαρχεία,ακόμη και στην Αλεξάνδρεια που η τραγική της θέση δεν μείωνε τον σκοταδιστικό ζήλο των καλόγερων. Ο Μανώλης Γιαλουράκης, στην «Αίγυπτο των Ελλήνων», γράφει για το σχολείο του Καϊρου που το 1779 επανίδρυσε ο πατριάρχης Κυπριανός. «…η παιδεία είχε τους φανατικούς διώκτες της μεταξύ των ιερωμένων. Οι παπάδες διδάσκανε ότι η μόρφωση των ελληνοπαίδων ήταν σατανική εφεύρεση. Η εκκλησία έλεγαν δεν ανοίγει με τα γράμματα αλλά με τις προσευχές». Ο ιερομόναχος Γεράσιμος που δίδασκε εκεί, κολακεύει το 1779 με γράμμα του τον πατριάρχη και του καταγγέλει πως βρίσκεται «εις τόσην καταδρομήν υπό των αγριερέων». Πρωταίτιος είναι «ο κυρ Παυλίνος και η πονηριά του αγίου επιτρόπου», με οπαδούς τον Μακάριο Κωνσταντινουπολίτη «το αγριόγιδον» και τον «ψευτοκριτικό Ιγνάτιο Ιερομόναχο».
Αναιρετικά έργα όπως αυτό του αρχιμανδρίτη Ν.Θεοτόκη κατά του Βολταίρου (1794), έδιναν άθελά τους την ευκαιρία στον αναγνώστη να πληροφορηθεί τις επικίνδυνες ιδέες των διαφωτιστών. Ήδη από το 1791, ένας ορθόδοξος λόγιος διερωτάται μήπως θα έπρεπε να μην εκτίθενται οι προς αναίρεσιν ιδέες και το 1801 ο Νικόδημος ο Αγιορείτης συνιστά όπως ο φρόνιμος «και αυτά τα αναιρετικά βιβλία των αθέων ας μην αναγιγνώσκη, βλάπτουσι γάρ τους αδυνάτους, ίνα μή λέγω και τους δυνατούς είς τήν πίστην» . Ο δάσκαλος της πατριαρχικής Σχολής Μακάριος Καβαδίας, έξέδωσε το 1802 το συκοφαντικό λιβελλογράφημα «κατά Ουολταίρου και των οπαδών», στο οποίο επιτίθεται κατά της Γαλλικής Επανάστασης και παρουσιάζει τον Γάλλο φιλόσοφο, δύσμορφο, γόνο ανάξιων γονέων, λαίμαργο και έκφυλο. Παράλληλα περιλαμβάνει και ιερές ωδές «επιτάξας», κατά τον Γεδεών, «οιονεί το αντίδοτον κατά των δηλητηριωδών μιασμάτων». Ο άγ.Αθανάσιος ο Πάριος (αγιοποιήθηκε το 1995 και τον τιμούν δυό φορές τον χρόνο!), αποκαλεί τον Βολταίρο «παμμίαρο, κατάπτυστο, τρισκατάρατο, ασελγέστατο, θεομίσητο, αθεώτατο, κατάπτυστο». Ο Σχολάρχης της πατριαρχικής σχολής Σέργιος Μακραίος σε ένα γράμμα του τον βρίζει: «παράφρονα, αμαθή, χυδαιότατο, ασυλλόγιστο, ασύνετο, φλύαρο, ψευδώνυμο φιλόσοφο, αηδέστατο κωμωδό, βδελυρό αδολέσχη, κακεντρεχέστατο άθεο, εξωλέστατο, αφρονέστατο έκτρωμα, αντάρτη του Θεού, ταραξία, ακατάστατο…». Xαρακτηριστικό του ήθους ή της σύγχισης που επικρατούσε στους εκκλησιαστικούς κύκλους είναι η επισήμανση του Δημαρά (La fortune de Voltaire…) πως το πατριαρχείο είτε σκόπιμα είτε από άγνοια δυσφημούσε τον εχθρό του παπισμού Βολταίρο ως Ρωμαιοκαθολικό. Ο Βολταίρος για τον οποίο ο Κοραής εξιστορεί σε επιστολή του την άρνηση των Παρισινών καλογήρων να τον κηδέψουν και την θριαμβευτική πάνδημη ανακομιδή των λειψάνων του στο Πάνθεον, δέχτηκε και τα πυρά των Κελεστίνου Ροδίου και Σπυρίδωνος Σπινόλα, τιτλοφορούμενα «Υπέρ χριστιανικής πίστεως και κατά τινων φιλοσοφικών ληρημάτων» και «Απάντησις προς Βολταίρον».
Ο άγ.Αθανάσιος ο Πάριος συνιστούσε να μην πηγαίνουν οι Έλληνες ούτε για εμπόριο στην Δύση. Ο ιερέας διευθυντής της Ευαγγελικής Σχολής της Σμύρνης Ιερόθεος Δενδρινός, εμπόδισε τον Μοισιόδακα να συνεχίσει τις σπουδές του στη Δύση γιατί εκεί οι νέοι διδάσκονται την αθεϊα «και μετά την επιστροφήν αυτών συναθεϊζουσιν και ετέρους». Ο Μοισιόδακας πιθανόν να περιγράφει τον εαυτό του και σίγουρα την τραγική πραγματικότητα, μιλώντας για τους ονειδισμούς που αντιμετωπίζει «πεπαιδευμένος…περιπεσών εν ενδεία εσχάτη» που αναζητεί ομογενή χρηματοδότη για να εκδόσει «βιβλιάριον τι», ενώ ο «Αγιορίτης» που ζητιανεύει για μία καμπάνα, μαζεύει λεφτά «διά δύο κώδωνας παμμεγίστους». Ο ίδιος πέθανε το 1800, φυματικός και πάμπτωχος. Ο Μοισιόδακας, μαχητής κατά «των τοίς παντοπώλαις συμμαχούντων λογιωτάτων», τόλμησε όπως ομολογεί ο Γεδεών να γράψη το «πρωτάκουστον λάλημα»: «ουχί η Φραγγία, ουχί η νεωτερική φιλοσοφία διαστρέφει, αλλά η κενοφροσύνη…κρημνίζει τον άνθρωπον εν τη αθεϊα».
Το 1819 εκδόθηκε πατριαρχική εγκύκλιος που απαγόρευε την επικοινωνία των ορθοδόξων με τους δυτικούς μη επιτρέποντας ακόμη και την είσοδο «εις τας φραγκικάς λοταρίας και καφεταρίας» . Ο Κερκυραίος λόγιος Διον.Θερειανός, στο έργο του «Αδ.Κοραής» (1889), γράφει πως «όσοι απεδήμουν εις τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια…ώφειλον άμα επανερχόμενοι…να κηρύξωσιν από του άμβωνος ότι επαλινόστησαν ως…πειθήνια τέκνα της Ορθοδόξου Εκκλησίας».
Κάτι ακόμη για τον Γ. που μου διέφυγε. Θα με κατηγορήσεις άραγε πως κι αυτό το έκανα εσκεμμένα;
O Ζαχαρίας φον Lingenthal επισκέφτηκε το 1838 τον αγ.Γρηγόριο Ε΄. Η περιγραφή του πατριάρχη, αποδεικνύει την καλή διάθεση του Γερμανού νομομαθή. Παρ’όλ’αυτά δεν μπορεί να κρύψει την άποψη του Γρηγόριου για τις σπουδές στην Δύση: «Όσον όμως αφορά τον κλήρο….δεν συνιστάται καθόλου ν’αυξήσουν τις γνώσεις τους με τη μέθοδο αυτή διότι η αγνότητα της πίστεώς τους διατρέχει τον κίνδυνο να μιανθεί….» . Δεν χρειάζεται φαντασία για να αντιληφθεί κανείς πόσο κόστισε στην προόδο του Έθνους αυτός ο αποπνικτικός φραγμός που υψώθηκε από διεφθαρμένους πατριάρχες σαν τον αγ.Γρηγόριο που ξόδευαν υπέρογκα ποσά για την καλοπέρασή τους και για να αγοράσουν τον θρόνο τους και δεν έδιναν δεκάρα τσακιστή από τα θησαυροφυλάκιά τους για να σπουδάσουν στη Δύση εκατοντάδες νέοι με ζήλο μάθησης που θα διαφώτιζαν με τη σειρά τους τις αμαθείς μάζες των πιστών.
Επιγραμματικά, το πνεύμα του πατριαρχείου εκφράσθηκε από τον φαναριώτη στιχοπλόκο Κάλφογλου (1794) ο οποίος ανησυχεί για την κατάσταση στη Βλαχία όπου διδάσκεται ο Λουκιανός, παραμελείται η θρησκευτική παιδεία και οι νηστείες:
««Εκκλησίας και νηστείας, προσευχάς και τα λοιπά
κάθε νέος φωτισμένος’ς το εξής δεν αγαπά……
Οθεν με αυτά τα φώτα, με φραντζέζικα χαρτιά
αναιδώς οι νέοι βάζουν εις τα σπίτια των φωτιά……
…..Μιραμπώ, Ρουσσώ, Βολταίρου εγκαυχώνται μαθηταί…».
Ο αρχιμανδρίτης Στέφανος Δούγκας σπούδασε στην Γερμανία Μαθηματικά και Φιλοσοφία. Επιθυμούσε να ανοίξει πανεπιστήμιο στα Αμπελάκια, αγοράζοντας για τον σκοπό αυτό εξ ιδίων όργανα χημείας, φυσικής και αστρονομίας,, αλλά δεν μπόρεσε να υλοποιήσει τα σχέδιά του. Οι ιδέες του μπήκαν στο στόχαστρο του μοναχού Δωρόθεου Βουλησμά. Ο Δρούγκας αποκαλεί τον Βουλησμά, που ξεκίνησε την «ιεραποστολική» του δράση σχεδόν ταυτόχρονα με τον Κοσμά Αιτωλό, «απαίδευτο»,«αμαθέστατο», «άμοιρο φιλοσοφίας», «εμπαθή θεολόγο» κλπ. Χάρις στην προστασία του Δημ.Μουρούζη γλύτωσε την οργή του πατριαρχείου και στάλθηκε στην Μολδαβία προαγόμενος σε ηγούμενο, υποσχόμενος όμως να μην διδάσκει άλλο Φιλοσοφία. Τελικά κατηγορήθηκε από το πατριαρχείο ως «τολμητίας» που προσπαθεί να συμβιβάσει «την φυσικήν μετά της αλγεβραϊκοαριθμητικής…ασυμβιβάστως πάντη και πάντως» «τή θεοπνεύστω….Γραφή». Υποχρεώθηκε από την Σύνοδο τελειώνοντας το 1817, να υποβάλη «λίβελλον πίστεως», όπου ομολογούσε «ότι απερισκέπτως και χωρίς πνεύματος, τα του Αγίου Πνεύματος εισηγείτο» . Ο Δούγκας δεν είχε το σθένος να προβάλει αντίσταση. Ταπεινώθηκε να διαβάσει από την δασκαλική έδρα μπροστά σε ακροατήριο «Λογίδριον» αποκηρύσσοντας «όσα εν τώ φυσικώ αυτώ συγγράμματι εναντία ταις Ιεραίς Γραφαίς ανεφάνησαν…». Έργο ζωής του Δούγκα, πολύ σημαντικό, ήταν η «Εξέτασις της Φύσεως», που θάφτηκε για χρόνια στην μονή Βατοπεδίου. Στο σύγγραμμα αυτό αναδύεται το βάθος της φιλοσοφικής του σκέψης και η έκταση του επιστημονικού του προβληματισμού, αφού διατυπώνει απόψεις σχετικά με το φως, την κίνηση, την βαρύτητα, τα ρευστά, τον ηλεκτρισμό, τα χρώματα, τον γαλβανισμό, την χημεία κλπ
Η Δύση άνοιγε φιλόξενα τις πόρτες της στους Γραικούς κληρικούς που θέλανε να σπουδάσουν εκεί. Μόνο στην Οξφόρδη και μόνο στο πρώτο ήμισυ του 17ου αι. βρίσκουμε να σπουδάζουν τον φτωχό ιερομόναχο Χριστόφορο Άγγελο, με εισφορές Άγγλων, τον μετέπειτα πατριάρχη Αλεξανδρείας Μητροφάνη Κριτόπουλο υπότροφο του αρχιεπισκόπου του Καντέρμπουρυ και τον μελλοντικό μητροπολίτη Ναθαναήλ Κ(α)ωνώπιο, που πιθανόν να είναι κι ο πρώτος που εισήγαγε καφέ στην Αγγλία (για προσωπική χρήση). Κανενός η Ορθοδοξία δεν βλάφτηκε και σίγουρα βγήκαν ωφελημένοι και οι ίδιοι και η Εκκλησία τους.
Ο άγ.Αθανάσιος ο Πάριος όμως, ζητούσε στην «Αντιφώνησιν προς τον παράλογον ζήλον των από της Ευρώπης ερχομένων φιλοσόφων» (1802), την οποία υπέγραψε ως Ναθαναήλ Νεοκαισαρείας, να προέρχονται οι ιερείς από τις τάξεις των αγραμμάτων, περιφρονώντας τις ευρωπαϊκές επιστήμες που αποκαλεί «μωροφιλοσοφίας» και τους επιστήμονες «πολυτεχνίτας και ερημοσπίτας».
Ο Bartholdy αναφέρει πως στα Γιάννενα εμπόδια για τη λειτουργία των σχολείων έφερνε ο δεσπότης και όχι ο πασάς. Ο Ιωαννίνων Κλήμης εξανάγκασε σε παραίτηση το σπουδασμένο στην Βενετία ιερέα Γεώργιο Σουγδουρή που δίδασκε Φυσική και Φιλοσοφία στην Σχολή Γκ(ι)ούμα, κατηγορώντας τον για θεολογικά ζητήματα στο πατριαρχείο, που τον κάλεσε το 1699 σε απολογία. Ο επόμενος σχολάρχης ιερέας Αναστάσιος Βασιλόπουλος, διέπρεψε ως κατήγορος του Μεθόδιου Ανθρακίτη, αλλά αργότερα μετάνιωσε. Ο Αλή πασάς έσωσε τον φυσικομαθηματικό Αθ.Ψαλίδα, σχολάρχη της Μαρουτσαίας, όταν το πατριαρχείο τον κατήγγειλε ως άθεο. Στην ίδια πόλη ο ευσεβής Σχολάρχης Κων.Μπαλανίδης (1799-1818) απαγόρευε την εκμάθηση ξένων γλωσσών διότι «γέμουσιν από αθεϊστικά βιβλία». Ο πρωθιερέας Μπαλάνος Βασιλόπουλος, διευθυντής της σχολής Γκιούμα από το 1723, ένας συντηρητικός που δεν ειχε σπουδάσει στο εξωτερικό, έστειλε σε ευρωπαϊκές ακαδημίες μια εσφαλμένη μελέτη γιά κάποιο μαθηματικό πρόβλημα που θεώρησε ότι έλυσε. Χολωμένος από το γεγονός πως ο Ευγένιος Βούλγαρης έκρινε το έργο του περιφρονητικά σε επιστολή του στον σύγκελο των Ιωαννίνων («τη του Αυγείου βουστασίη κρίνεται παραπλήσιον…Παραλογισμός γαρ εστί…»), εξανάγκασε τον νεωτεριστή κληρικό να εγκαταλείψει την πόλη.
Ο Βούλγαρης, προσέδωσε το 1753 μεγάλη αίγλη στην Αθωνιάδα σχολή του Αγ.Όρους, προσφέροντας ευρύτατο φάσμα γνώσεων στους 200 μαθητές που προσείλκυσε. Οι καλόγεροι τον ανέχθηκαν 6 χρόνια, μέχρις ότου ο πατριάρχης Κύριλλος προειδοποίησε τον Βούλγαρη ότι «θα ανέβαινε από το μοναστήρι για να τον ξυλίση» και του σφράγισε το δωμάτιο, μη επιτρέποντάς του να πάρει ούτε τα ρούχα του και τα βιβλία του, ενώ η σχολή του χρωστούσε ακόμη 500 πιάστρες μισθό . Όπως γράφει ο Μ.Γεδεών οι μοναχοί δεν μπορούσαν να αντέξουν το γεγονός ότι «έχαναν τους νέους υποτακτικούς των τρέχοντας εις την φιλοσοφίαν». Ο Άγγλος περιηγητής Leake σημειώνει πως «Η χυδαία αγέλη των καλογέρων είδε με φθονερό μάτι τη λειτουργία της σχολής». Ο Βούλγαρης, κατά την περίοδο που δίδασκε στην Πόλη, έγινε στόχος του Δωρόθεου του Μυτιληναίου, που τον κατηγόρησε «ως διδάσκοντα περιττά και άχρηστα μαθήματα, οποία ενόμιζε την αριθμητικήν, γεωμετρίαν..» και που μίσθωσε κάποιον παντοπώλη να εισβάλλει την ώρα της παράδοσης να ζητήσει λύση κάποιου μπακαλοπροβλήματος. Δεν πρόκειται για μεμονωμένο κρούσμα κακοήθειας. Ανάλογα έγιναν όπως είδαμε και κατά του Ανθρακίτη και στο μάθημα της αριθμητικής στα σχολεία της Πόλης, το πατριαρχείο έστελνε μπακάληδες για να γελοιοποιήσουν τους δασκάλους, επειδή μόνο η μπακαλική έχει σχέση με τη «λογαριαστική» . Ο Μ.Γεδεών παραδέχεται πως φαίνεται ότι ο ίδιος ο πατριάρχης Σαμουήλ συνηγορούσε στις αθλιότητες διότι αν και «πεπαιδευμένος…απεδοκίμαζε την νεωτέραν μέθοδον της φιλοσοφίας…τους διδάσκοντας αυτήν απεστρέφετο και τα σχολεία αυτών κατεδίωκε…». Ο σπουδασμένος στην Ιταλία Βούλγαρης, ο οποίος αποδεχόταν το κύρος του Βολταίρου γράφοντας το 1766 «Ο καθ’ημάς εν ευκλεία περιών Ουολταίριος», αυτός που εισήγαγε στην γλώσσα μας και ασπάστηκε τον όρο «ανεξιθρησκεία», δεν δίστασε να περάσει στο αντίπαλο στρατόπαιδο, παίζοντας το παιχνίδι του πατριαρχείου, διορισμένος από την Αικατερίνη της Ρωσίας σε αρχιεπίσκοπο Χερσώνος. Στα 1790 κατατάσσει τον Βολταίρο στα «εξακουστά επί δυσεβεία ονόματα», για να δεχθεί τα πυρά του θαραλέου στοχαστή Αθανάσιου Ψαλίδα στο φυλλάδιό του «Καλοκινήματα» . Ίσως να κινήθηκε και από προσωπικούς λόγους, αφού το 1772, ο Βολταίρος τον ειρωνεύτηκε σε ένα γεύμα του αντικληρικαλιστή Φρειδερίκου της Πρωσίας για την δεισιδαιμονία της νηστείας. Η απάντηση του Βούλγαρι υπήρξε απειλητική, αντάξια των θρησκευτικών του ιδεοληψιών: «ει ορθά άπερ εγώ φρονώ, τότε οποία τιμωρία διαδέξεται σε…».
Ο αγιορείτης Κύριλλος Λαυρειώτης, αποκαλεί τον Ρήγα «διεφθαρμένον την φρένα» και χαιρέκακα θριαμβολογεί γιατί ο ήρωας έγινε τροφή «τοις εν τω ποταμώ Ίστρω ιχθύσι…μετά των αυτού συνωμοτών και ύλη της αιωνίου κολάσεως» . Από κοντά και οι ευσεβείς λόγιοι όπως ο Μ.Περδικάρης, επιτίθεται στο έργο του «Ρήγας ή κατά ψευδοελλήνων» (1811) στην «μεγάλην κεφάλαν του περίφημου Ρήγα» τον οποίο συκοφαντεί ότι θέλει να επαναφέρει τους νόμους του Λυκούργου «επειδή εφλυάρησαν…ένας Βολταίρος φαυλόβιος και ένας Μιραβός (=Μιραμπώ) αφρονέστατος….άς κουρεύωνται και ας φλυαρώσιν». Υπέρτατος σκοπός πρέπει να είναι η διδασκαλία του «Αρχιατρού» (=Χριστού), «Να γένη ο άνθρωπος Θεού υιός κατά χάριν». Κατηγορεί τον Ρήγα πως θέλει «ν’ανατρέψη την θρησκείαν ως περιττήν», υπερασπίζεται τους αρχιερείς που ο Ρήγας καταγγέλει πως «αποβλέποντες εις το ίδιον κέρδος, παραβλέπουν το Γένος» και έξαλλος γι’αυτό τον ονομάζει «βδελυρόν και αχρείον κάθαρμα». O Ρήγας έδωσε την ζωή του, ο Περδικάρης πέθανε χωρίς συμμετοχή στον αγώνα το 1828 ενώ ετοιμαζόταν να κατέβει στην Ελλάδα. Το 1805 αγ.Αθανάσιος ο Πάριος στον «Νέον Ραψάκη», ρουφιανεύει τον Ρήγα και τους «Ελληνόφρονες»: «…βιβλιάριον εξέδωκαν, Ρόπαλον του Ηρακλέως αυτό ονομάσαντες οι Ελληνόφρονες…διεγεργητικόν, ερεθιστικόν, παρακινητικόν, ώστε πάντες οι …χριστιανοί, εν ρητή ημέρα να δείξουν του Ηρακλέους την αλκήν εναντίον των τυραννούντων αυτούς…Η Θεία Πρόνοια….πρό του να διαδοθούν εις τον κόσμον εκείνα τα κακέμφατα ρόπαλα έκαμε και…..παρεδόθησαν εις το πυρ και οι κατά των ιδίων δεσποτών….ευτρεπίσαντες μάχαιραν, μάχαιραν εύρον….».
Το 1836, συνεστήθη από τον Γρηγόριο Στ΄ «Κεντρική Εκκλησιαστική και Πνευματική Επιτροπή», η οποία μελετούσε τα υπό έκδοσιν βιβλία, έδινε άδεια εκτύπωσης και στην συνέχεια αντιπαρέβαλε το τυπωμένο κείμενο με το αρχικό, δίνοντας άδεια πώλησης μόνο σε περίπτωση ταυτότητας των δυο κειμένων. Κανείς βιβλιοπώλης δεν μπορούσε να πάρει βιβλίο εκτός καταλόγου που είχε υπογράψει ο επίσκοπος που προήδρευε στην επιτροπή, για «να πωλώνται μόνον όσα βιβλία δεν εναντιούνται εις την θρησκείαν, εις την ηθικήν και εις την εξουσίαν» . Ο Μ.Γεδεών, αναφέρει την εξέταση του δράματος «Βελισάριος», που υπεβλήθη για έγκριση το 1847 στον μητροπολίτη τ.Μεσημβρίας Σαμουήλ. Από τις μικρόνοες παρατηρήσεις του αναδύεται το σχολαστικό χωροφυλακίστικο πνεύμα του λογοκριτή. Ο ελεγχόμενος συγγραφέας, κατηγορεί όσους παρουσιάζουν τον Θεό «οργίλον», υποστηρίζει πως ο Θεός δεν χρειάζεται υπερασπιστές-«Πώς εποίησεν ο Μ.Κωνσταντίνος;» ερωτά τότε ο λογοκριτής-παρουσιάζει και εθνικούς (Αριστείδη, Μ.Αυρήλιο κλπ) προ του θρόνου του Θεού. Εντάξει, λέει ο ιεροκριτικός, αλλά ισότιμοι «μετά του Βελισαρίου εναρέτου ορθοδόξου και βαπτισμένου»; Και καταλήγει με την μόνιμη επωδό κάθε ανιχνευθέντος ατοπήματος: «Σκέψασθε».
Ανώνυμο φυλλάδιο τιτλοφορούμενο «Επιστολή της νέας φιλοσοφίας στηλιτευτική» που φέρεται πως γράφτηκε το 1817 και που αποδίδεται στον εφημέριο της παροικίας της Λειψίας Ιγνάτιο Σκαλιώρα, επιτίθεται κατά του Κοραή, ψευδολογώντας πως είναι κλέφτης χρημάτων και ιδεών.
Ο Καϊρης, διεκτραγωδεί πως δάσκαλος ων στην Αθήνα, ο «θηριώδης τοπάρχης και δεσπότης» Αθηνών Γρηγόριος, την ώρα που εδίδασκε «αριστοτελικήν λογικήν», έστειλε δυο «ραβδούχους Τουρκαλβανούς να ποιούν σωματικήν έρευναν εις το εισερχόμενον ακροατήριον», που «μετά το τέλος του πρώτου και τελευταίου μαθήματος, εφοβείτο πλέον να εξέλθη άνευ της ιδικής μου εμπροσθοφυλακής…με ανήρπασαν τέσσερεις χειροδύναμοι ραβδούχοι και τη επιβλέψει του δεσπότου με ανεβίβασαν εις ένα κάρρον…με επιβίβασαν είς ένα σαπιοκάραβο και με ωδήγησαν είς τα αμπάρια του…» και από εκεί στη Σμύρνη .
Ακόμη και το 1839, ο μητροπολίτης Σμύρνης, κατεδίωκε τον φωτισμένο δάσκαλο Νεοκλή Παπάζογλου, αναγκάζοντας τους Σμυρνιούς να απευθύνουν έκκληση στον πατριάρχη που τους αποστόμωσε: «Άνθρωποι ευρωπαϊζοντες δεν φρονούν ορθώς, δια τούτο και αβελτέρους αυτούς αποκαλούμεν». Η προοδευτική «Αθηνά», σχολίασε πως ήταν καλύτερα να γράψουν στο Σουλτάνο, παρατηρώντας πως «Αμαθείς ως επί το πλείστον και οι άγιοί μας, είναι και οι πρώτοι διώκτες της παιδείας» .
Ο πατριάρχης Κωνστάντιος Α΄ επιτέθηκε στον Κούμα αποκαλώντας τον «ηχώ του δοκόφρονος Κοραή», ο οποίος «εθελοκακία δουλεύων» κ.λ.π. και απαγόρευσε το 1833 να γίνει μνημόσυνο του Κοραή. Ο ίδιος, σύμφωνα με τον βιογράφο του Θ.Μ.Αριστοκλή (1866), «τρόμω συσχεσθείς», είχε τρέξει να κρυφτεί στην Πρίγκηπο όταν ξέσπασε η Επανάσταση.
Η σύγκρουση ορθολογισμού και μεταφυσικού παραλογισμού συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Μερικοί προτιμούν το σαρίκι του Σουλτάνου από τους Γαλιλαίους και τους Νεύτωνες. Ο κ.Μεταλληνός διαπιστώνει «μια παραδοξότητα»: « Η δουλεία….δεν επέφερε την νέκρωση» του Ελληνισμού. Αντίθετα η απελευθέρωση απέδειξε ότι η ελευθερία μπορεί να φανεί καταστροφική, αν η ψυχή χάσει την αυτοσυνειδησία της….». Επικαλείται-ποιόν άλλο-τον σχεδόν αγράμματο Μακρυγιάννη που διαπιστώνει πως αν ξέραμε τι λευτεριά μας περίμενε, «θα περικαλούσαμεν τον Θεόν να μας αφήσει εις τους Τούρκους άλλα τόσα χρόνια, όσο να γνωρίσουν οι άνθρωποι τι θα ειπεί πατρίδα, τι θα ειπεί θρησκεία….φιλοτιμία…αρετή…τιμιότη».
Είμαστε εντελώς διαφορετικοί κόσμοι κ.Θ.Β.
Από τη μιά μεριά είναι οι οπαδοί του Διαφωτισμού και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, από την άλλη οι φονταμενταλιστές της Θρησκείας και του ολοκληρωτισμού, οι υπηρέτες της Χούντας και κάθε τυραννίας. Ο μακαρίτης ο αρχιεπίσκοπός σας δεν δίσταζε συχνά να επιτεθεί στους οπαδούς των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων» (επί λέξει) και στους «Διαφωτιστάδες» (επί λέξει). Όταν αρρώστησε όμως, έτρεξε στα πόδια της Επιστήμης και όχι στις θαυματουργές εικόνες και στα λείψανα του κ.Μεταλληνού, που σε κάποιο βιβλίο του λέει πως μπορεί η Δύση να έχει την Επιστήμη, εμείς όμως έχουμε τα άγια λείψανα. Να τα χαίρεστε, αλλά όταν αρρωσταίνετα να προσφεύγετε σε αυτά και μόνο. Λίγη συνέπεια επιτέλους..
Η συζήτησή μας τείωσε εδώ.
Ένας διαφωτιστής της Ορθοδοξίας και υποψήφιος άγιος προτείνει:
Τα κορίτσια να παντρεύωνται στα 12 και τα αγόρια στα 15!!!!!!!!!!!
Κύριε Ροϊδη,
Στην Ορθόδοξη Εκκλησία ετοιμάζονται να αγιοποιήσουν τον Αγύρτη αγράμματο καλόγερο Παπουλάκο (χασάπη στο επάγγελμα), που η ίδια η Σύνοδος αν και τον είχε χρίσει ιεροκύρηκα και φωτιστή του λαού, επειδή ξεσήκωνε τον λαό κατά του ετερόδοξου βασιλιά Όθωνα, τον φυλάκισε χριστιανικότατα και τον βασάνιζε στην φυλακή του με χριστιανική αγάπη.
Τι έλεγε ο άγιος πατέρας; Εξέφραζε κι αυτός το πνεύμα των αγίων Κοσμά Αιτωλού και Γρηγορίου Ε΄:
Αντιγράφω από «Στέλιος Χιωτάκης, Καθηγητής Πανεπιστηµίου Αιγαίου
Σχολικά εγχειρίδια και ‘κοινωνικά κατασκευασµένη’ γνώση»
http://www.pre.aegean.gr/download/katataktiries_xiotakis.pdf
«…. η κοσµική εκπαίδευση, η αλληλοδιδακτική µέθοδος και τα Πανεπιστήµια ανήκαν
κατά τον Παπουλάκο στα ‘γράµµατα του διαβόλου’, που ήσαν αντίθετα µε τα ‘θεϊκά
γράµµατα’ που βρίσκονταν µόνο στις Γραφές και συγκεκριµένα στο Ψαλτήρι και την
Οκτάηχο. Ακόµη, τα ∆ικαστήρια ήσαν κατά τον Χριστόφορο ‘γυφτόσπιτα’, τα εµβόλια
‘βούλα του διαβόλου’, τα ατµόπλοια ‘καρότσες του διαβόλου’ (Άννινος: 44.
Σταθοπούλου: 44 επ.). Ένα δείγµα ακόµη των ιδεοληψιών του ήταν η εµµονή του ότι τα
κορίτσια έπρεπε να παντρεύονται σε ηλικία 12 ετών, ενώ τα αγόρια στα 15 του…».
Στον Ιό της Ελευθεροτυπίας (25/3/2001) θα βρει κανείς και τα εξής για Χριστόδουλ-Παπυλάκο:
Στις 2/4/2000 μιλώντας στον ραδιοσταθμό της Εκκλησίας -με αφορμή τη «συγνώμη» που εκείνο τον καιρό είχε ζητήσει ο πάπας για τα «λάθη» των ρωμαιοκαθολικών- ο κ. Παρασκευαΐδης αναφέρθηκε στην άδικη καταδίωξη του Παπουλάκου, στα μέσα του 19ου αιώνα, από την επίσημη Εκκλησία της μετεπαναστατικής μικρής Ελλάδος.
– Και στις 30 του περασμένου Ιανουαρίου, των Τριών Ιεραρχών, απευθυνόμενος προς τους έλληνες εκπαιδευτικούς, εξήγησε τη σημασία των προφητειών του Παπουλάκου, συνδέοντάς τον με τον Κοσμά τον Αιτωλό:
«Η άθρησκη ή και η αντιχριστιανική παιδεία, αυτή που ορισμένοι θα ήθελαν να επιβάλουν σήμερα στο έθνος, έβρισκε τον Αγιο Κοσμά ανένδοτα αντίθετο. Είχεν άλλωστε διακηρύξει επιγραμματικά σε μια προφητεία του «Το κακό θα σας έρθει από τους διαβασμένους», υπονοώντας το νεωτεριστικό πνεύμα της Εσπερίας, που επρόκειτο μετά την απελευθέρωση να μεταφέρουν στον ελληνικό χώρο οι σπουδασμένοι σ’ αυτήν, ένα πνεύμα αντιθρησκευτικό και αντιορθόδοξο, που ήθελε τάχα την απελευθέρωση του ανθρώπου από τις προλήψεις και που μιλώντας στο όνομα της δημοκρατίας, απαρνιόταν τα χριστιανικά δόγματα σαν δήθεν καταπιεστικά της ανθρώπινης ελευθερίας. Κατά σύμπτωση την ίδια, σχεδόν αυτολεξεί, φράση θα επανελάμβανε κι ένας άλλος, παρεξηγημένος αυτός, Διδάχος, ο Παπουλάκος, ζώντας ήδη το κλίμα του άθεου διαφωτισμού μέσα στην μόλις απελευθερωμένη Ελλαδίτσα. Κι αυτός θα διεκήρυσσε τότε με έμφαση: «Τα άθεα γράμματα θα καταστρέψουν τον κόσμο»».
Για την Αγιοποίηση του απατεώνα χασάπη Παπουλάκου
κινείται ο παπαροκάς κ.Μουλατσιώτης, υλοποιώντας επιθυμία του ισχυρού δεσπότη Καντιώτη και πολλών μητροπολιτών (Άρτης Ιγνάτιου κ.ά.)
Βλέπε
Η υποψηφιότητα ενός αγίου – α
http://www.iospress.gr/ios2001/ios20010325a.htm -16k
sfrang,
Ίσα ίσα, σε ευχαριστώ κι εσένα για την πολύτιμη συμπλήρωσή σου που τόσο ενίσχυσε την επιχειρηματολογία μου δια στόματος μητροπολίτη που υιοθετεί ακόμη και τώρα την κατάπτυστη Πατρική Διδασκαλία της υποταγής στον τύραννο, σύμφωνα με τις πάγιες διδαχές της Ορθοοξίας. Ευχαριστώ και όσους μας συγχάρηκαν.
Αποσχολημένος με τον Θ.Β. δεν βρήκα χρόνο να ευχαριστήσω.
Ο Θ.Β. ψάχνει να βρει ένα κόμμα ή μια τελεία για να μας κάνει κακόπιστη κριτική.
Καλό είναι να έδειχνε λίγη καλή πίστη. Έχουμε δώσει κάποια δείγματα γραφής και οι άνθρωποι των παπάδων που μπαίνουν εδώ και γράφουν στάζουν μίσος, χολή, κακοπιστία, διαστρέβλωση, επιλεκτική απάντηση και συκοφαντία. Στα δικά τους μπλογκ δεν ανοίγει ούτε χαραμάδα αντίλογου, στου Κυρίου Ροιδη μπαίνουν και μας βρίζουν και μας συκοφαντούν χωρίς καμμία λογοκρισία.
Λασκαράτε
όλοι οι δρόμοι οδηγούν στη Ρωμη,ε?
επιτέλους ήρθαμε στο προκείμενο!!
τον διαβόητο Ιό!!!
ας καγχάσουμε όλοι μαζί λοιπόν ομού και εκ συμφώνως!!
τον Ιό ,που σε πρόσφατο δημοσίευμα του για το Σκοπιανό είχε ανατυπώσει μέχρι κεραίας τα κείμενα γνωστου ιστοχώρου των κομιτατζηδων.
αλλά τα αποκαλυπτηρια ήρθαν σύντομα:
http://www.aegeantimes.gr/article.asp?id=22510&type=12
θα ειναι πραγματι πολυ διασκεδαστικο για τους επισκεπτες να δουν την αλήθεια για τον Ιό και τα κίνητρα του.
αυτά για τις πηγές υμών και του Ιού και την ελεγχόμενη αξιοπιστία τους.
συνεχίζετε συνεπής στην τακτική της εμπαθούς στρεψοδικιας ,ισχυριζόμενος:
«σε κανένα από τα δυο κομμάτια του Γρηγ. Ε΄δεν ασχολήθηκα με τα σεξουαλικά των Αρχιερέων. Ο μόνος που θέσατε τέτοιο θέμα απρόκλητος είσαστε εσείς και μάλιστα με τρόπο ολότελα άκομψο»
ενώ μολις παραπάνω γράψατε:
«Καλέ μου Θου Βου,
μου ζητάτε τις πηγές μου για τον ακατανόμαστο Βίον και την αισχράν Πολιτείαν του Εθνάρχου μας και προστάτου της Φιλοσοφίας (!) πατριάρχου Κύριλλου Λούκαρι»
τι σημαινει ακατανόμαστος βίος και αισχρά πολιτεία;
τα συμπεράσματα ας τα βγάλουν οι αναγνωστες των γραφομένων.
ο άγιος Κοσμάς τον οποίον υβρίζετε σκαιώς έλεγε (από τις διδαχές του):
«Δια τούτο και ημείς ευσεβείς χριστιανοί πρέπει να αγαπώμεν τούς εχθρούς μας και να τούς συγχωρώμεν· να τούς τρέφωμεν, να τούς ποτίζωμεν, να παρακαλούμεν τον Θεόν δια την ψυχήν των, και τότε να λέγωμεν εις τον Θεόν: Θεε μου, σε παρακαλώ να με συγχωρήσης καθώς και εγώ συγχωρώ τούς εχθρούς μου. Ει δε και δεν συγχωρήσωμεν τούς εχθρούς μας, και το αίμά μας να χύσωμεν δια την αγάπην του Χριστού, εις την κόλασιν πηγαίνομεν (42).
Καμνετε εδώ αφορισμούς; Να προσέχετε, χριστιανοί μου, ποτέ σας να μη κάμνετε, διότι ο αφορισμός είνε ξεχωρισμός από τον Θεόν, από τούς Αγγέλους, από τον παράδεισον, και παραδομός εις τον διάβολον, εις την κόλασιν. Δι’ εκείνον τον αδελφόν εσταυρώθη ο Χριστός να βγάλη από την κόλασιν, και συ δια μικρόν πράγμα τον αφορίζεις και τον βάνεις εις την κόλασιν να καίεται πάντοτε; Τοσον σκληροκάρδιος είσαι; Μα καλά στοχάσου· από τον καιρόν που εγεννήθης πόσες αμαρτίες έχεις πράξει με το μάτι η με το αυτί η με το στόμα η με τον νουν; Αναμάρτητος νομίζεις είσαι; Το άγιον Ευαγγέλιον μας λέγει ότι μόνον ο Χριστός είνε αναμάρτητος, ημείς δε οι άνθρωποι είμεθα όλοι αμαρτωλοί. Ώστε να μη κάμνετε αφορισμούς.
Δια τούτο, χριστιανοί μου, αν θέλετε να σας συγχωρήση ο Θεός όλα σας τα αμαρτήματα και να σας γράψη δια τον παράδεισον, ειπέτε και η ευγενία σας δια τούς εχθρούς σας τρεις φοράς: Ο Θεός συγχωρήσοι και ελεήσοι αυτούς. Αυτή, αδελφοί μου, η συγχώρησις έχει δύο ιδιώματα, ένα να φωτίζη και ένα να κατακαίη. Εγώ σας είπα να συγχωρήτε τούς εχθρούς σας δια ιδικόν σας καλόν. Εσύ πάλιν οπού αδίκησες τούς αδελφούς σου και ήκουσες οπού είπον να σε συγχωρήσουν, μη χαίρεσαι, αλλά μάλιστα να κλαις, διότι αυτή η συγχώρησίς σου έγινε φωτιά εις το κεφάλι σου,ανίσως και δεν επιστρέψης το άδικον οπίσω. »
προσθέτω οτι σας έχω απαντησει ήδη στα όσα ανυπόστατα ισχυρίζεστε για τον αγ.Κοσμά αλλά μάλλον δεν με κρίνατε άξιο να δεχθώ την απάντηση σας.Δεν πειράζει….
περι δηθεν αντισημιτισμού του αγ.Κοσμά:ανοιξτε όμως λιγακι το Ταλμούδ ή τον Μαρτίνο Λουθηρο να δείτε τι γραφουν….
θα πω δυο λογια ακόμα.Οσοι αντιτάχθηκαν στον δυτικόφερτο ψευτοδιαφωτισμό μιλησαν για τα ¨άθεα γράμματα¨.
Αντέστησαν όχι στις επιστήμες αλλά στη φιλοσοφία του αθεισμού που τις συνοδευε εκεινα τα χρόνια και στην συνοδό αισθηση της υπερήφανης παντοδυναμίας του ανθρωπου .
η καθ ημάς Παραδοση λέει ¨κέντρο πάντων ο Θεάνθρωπος (δλδ ο ανιδιοτελής, θεραπευμένος απ την Χαρη του Θεου άνθρωπος) ¨
οι διαφωτιστές λέγουν ¨κέντρο πάντων ο ανθρωπος (ο αθεράπευτος και ιδοτελής)¨
όσοι αντεδρασαν στον ψευτοδιαφωτισμό ήξεραν πως άλλο είναι το όργανο για την έρευνα του κτιστού κόσμου και άλλος ο τρόπος προσεγγίσεως του Ακτίστου.
εδώ ταιριαζει και ο αφορισμός του πλατωνισμου και του νεοπλατωνισμού που δεν έγινε επι τουρκοκρατιας αλλά στις ησυχαστικες,λέγομενε, έριδες με την αντιπαραθεση του οσιου Γρηγορίου του Παλαμά,πολιουχου Θεσσαλονίκης και των δυτικοφρόνων Βαρλαμ,Ακινδύνου,Νικηφόρου Γρηγορά κλπ.
αλήθεια τι περιμένατε;η Εκκλησία να δεχθεί ως ορθοδοξες ολες τις φιλοσοφικές επινοήσεις των προγονων μας;μήπως θα προτεινατε να επιτραπεί στις εκκλησιές μας και η λατρεια του Δια και της Αφροδιτης;;;Σοβαρευτειτε επιτελους!
στην δε ,κατα φαντασια σας, αντιθεση των επιστημών προς την Εκκλησία και τουμπαλιν απαντά η πραγματικότητα:
σας καλώ να παρευρεθειτε στην ετησια αγρυπνια του αγ.Λουκά του ιατρού (18 Οκτωβρίου) που διοργανώνεται καθε χρόνο από πανεπιστημιακούς ιατρούς και να δείτε,ιδίοις όμμασι, αν συμπορεύεται ή οχι η πιστη στην Ορθόδοξη Παράδοση με την επιστημονική ,ειδικότερα την ιατρική,γνώση.
στην κατάληξη σας έχετε δίκιο .ανήκουμε σε δυο διαφορετικούς κόσμους.
εσείς με την υποστήριξη σας στον άθεο ουμανισμό και την μεσσιανική προσδοκία του νιτσεικού υπερανθρώπου και ο ταπεινός φαλακρός πράκτωρ 000 προσκολλημένος στην ταπεινή και πονεμένη ρωμηοσύνη του Κοσμα του Αιτωλού,του Θοδωρακη Κολοκοτρώνη,του κυρ Αλεξανδρου Παπαδιαμάντη και του κυρ Φωτη Κοντογλου.
Πάντως χωρίς κατ΄ανάγκη να κατονομάζω κάποιον συγκεκριμένα, νιώθω ιδιαίτερη τιμή που αντιπρόσωποι των:«Ορθόδοξης Ομάδας Δογματικής Έρευνας» και του «Απολογητή« μας τιμούν με την παρουσία τους, δεν είναι η πρώτη φορά, αλλά οι επισκέψεις τους, όσο περνά ο χρόνος πυκνώνουν. Οι πιθανότητες να πρόκειται για γεγονός τυχαίο, είναι απειροελάχιστες.
Τους ευχαριστώ επισήμως και εγκαρδίως.
κύριε Ροίδη,
εκτιμώ βαθυτατα το έργο της ΟΟΔΕ και του Απολογητή,αλλά δεν ανήκω στους συντελεστές της προσπάθειας αυτής.
εδώ είναι ,ίσως ,η στιγμή να εκφράσω τις προσωπικές μου ανυπόκριτες ευχαριστίες σε όσους ασκούν κριτική,καλόπιστη, κακόπιστη ,ακόμη και υβριστική στην ορθοδοξη Εκκλησία.
μας βοηθησαν και μας βοηθούν να ερευνησουμε την αλήθεια των πραγμάτων,την εκκλησιαστική μας παράδοση,να παραδεχθούμε τα λάθη που έγιναν και να γίνουμε προσεκτικότεροι σε προσωπικό και εκκλησιαστικοκοινοτικό επίπεδο.
πάντως,οσον με αφορά,μπορώ να σας διαβεβαιωσω στην πρακτορική μου τιμή ότι δεν μετέχω σε κανεναν κεντρικό σχεδιασμό ¨επίθεσης φιλίας¨ προς το ιστολόγιο σας ή σε οποιοδήποτε άλλο.
λειτουργώ πάντοτε ημιαυτονόμως και κατα το δοκούν,ακολουθών την παρορμησιν της στιγμής.
εξ ου και τα τρία ολοστρόγγυλα 000 του πρακτορικού μου παρωνυμιου.
και ένα κουίζ για τον πολυπράγμονα Λασκαράτο:
μήπως ξέρετε ποιος έκανε την πρώτη μεταμόσχευση οργάνου στην σύγχρονη ιστορία της Ιατρικής;
Θου Βου.
Στο σχ 8 ο κ.Λασκαράτος λέει για τον Γρηγόριο:
[Ήταν ένας μεγαλομανής και άπληστος Βυζαντινός καλόγερος, εγωκεντρικός όπως όλοι οι ανέραστοι άνθρωποι],
τον θεωρεί άρα ανέραστο.
Εσύ βασίζεσαι στο
του Γρηγόριου που λέει ο Λασκαράτος και βγάζεις συμπέρασμα πως εννοεί σεξουαλικές διαστροφές.
Αισχρός και ακατανόμαστος φίλε μου ήταν ο βίος του Γρηγόριου για τα συγχωροχάρτια, τις πλαστογραφίες, το μίσος για τις Επιστήμες, τις υπηρεσίες του στον Σουλτάνο, τις αγοραπωλησίες επισκοπών. Σεξ δεν αναφέρει πουθενά ο κ.Λασκαράτος.
Το μυαλό σας όλων των στερημένων ευσεβιστών είναι στο σεξ. Τσίμπησες αμέσως και λές τους αρχιερείς «φούστηδες». Βγήκες από αριστερά στον κ.Λασκαράτο, αλλά την πάτησες. Έγινες βασιλικότερος του βασιλιά για να κερδίσεις τις εντυπώσεις. Όποιος έχει την μύγα μυγιάζεται φίλε.
Κύριε Ροίδη,
ο αισχρός πατριάρχης άγιος Γρηγόριος, είναι μεταξύ αυτών που πούλησε συγχωροχάρτια βλαστημώντας έτσι το όνομα του Θεού του. Το χρήμα κουδούνιζε και η ψυχή αναπηδούσε από το καζάνι της ορθόδοξης Κόλασης. Ίσως οι φόροι που έβαλε στο φουκαριάρικο κοπάδι των πιστών δεν αρκούσαν για να αγοράσει τρεις φορές που χρειάστηκε τον πατριαρχικό θρόνο.
Μια και αναφερθήκατε στις γραφικές ιστοσελίδες της Δογματικής Έρευνας κλπ, διαβάστε τι γράφουν για τα συγχωροχάρτια. Διευκρινίζω είναι απόσπασμα και όποιος νομίζει πως έχω εσκεμμένα παραλείψει κάτι ας επισκεφθεί ο ίδιος την
http://www.oodegr.com/oode/orthod/praktikes/sygxwroxartia2.htm – 103k
που κάνοντας την ανάγκη φιλοτιμία, δικαιολογεί τα ακατανόμαστα, με τρόπο περίτεχνο και απολαυστικό, σε διάλεκτο ταρτουφική:
«….2. Κατ’ εξαίρεση, και μόνο για το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, λόγω των σοβαρών οικονομικών προβλημάτων που αντιμετώπιζε ως προς τη διάσωση των Αγίων Τόπων (συνεχείς τακτικοί και έκτακτοι φόροι, τόκοι αυτών, επισκευές λόγω παλαιότητας ή καταστροφών), δόθηκε με επικύρωση από το πατριαρχείο Κων/πόλεως, το προνόμιο διανομής μεγάλου αριθμού τέτοιων εντύπων ώστε:Προαιρετικά, «χάριν ευχής και ευλογίας» και μετά από εξομολόγηση, να χορηγείται στους επισκέπτες των αγίων τόπων (τους λεγόμενους και χατζήδες), με αντάλλαγμα την εισφορά τους για τη διάσωση των χριστιανικών μνημείων. ……..
Επίσης προαιρετικά, δωρεάν ή με αντάλλαγμα κάποια εισφορά για τις ανάγκες του πατριαρχείου των αγίων τόπων,……..
…………………………………………….
3. Τα συγχωροχάρτια ως συνοδικά έγγραφα
Σύμφωνα με τον Πατριάρχη Δοσίθεο Νοταρά (1641-1707) «συνήθεια επεκράτησε και παράδοσις αρχαία, ήτις και πάσιν έστι γνώριμος, ίνα δηλονότι δίδωσιν οι αγιώτατοι πατριάρχαι συγχωροχάρτιον εις το κοινόν της Εκκλησίας»[11]. ……………
΄………………………………………..
Καταγράφεται ότι από την εποχή του Σχίσματος (1054), σε σύνολο 164[15] Πατριαρχών του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, περίπου 30 -μεταξύ αυτών και ο Γρηγόριος Ε΄- εξέδωσαν τέτοια χαρτιά, ενώ από τους 188 Πατριάρχες των λοιπών Πατριαρχείων (57 Ιεροσολύμων[16], 56 Αλεξανδρείας[17], 75 Αντιοχείας[18]) άλλοι 30 περίπου έπραξαν το ίδιο[19].
Στην πραγματικότητα, ούτε αυτό είναι βέβαιο αφού «στον θρόνο των Ιεροσολύμων… τών ένδεκα μόνο γνωρίζουμε εκδόσεις συγχωροχαρτιών… και για τα έντυπα συγχωρητικά που εκδίδονταν στην Κωνσταντινούπολη, από το Οικουμενικό Πατριαρχείο γνωρίζουμε συγχωροχάρτια επτά, μόνο, πατριαρχών»[20]. Στην καταγραφή αυτή προστίθενται και μία ακόμη περίπτωση που έχει εκδοθεί από το πατριαρχείο Αλεξανδρείας[21] και μία από το πατριαρχείο Αντιοχείας[22].
Πάντως, σε όποιο βαθμό κι αν παρουσιάστηκε το φαινόμενο αυτό, η ύπαρξη μιας έντυπης συγχωρητικής ευχής ίσως σκόπευε να λειτουργήσει ως αντιστάθμισμα, σε μια περίοδο όπου τα συγχωροχάρτια της καθολικής Εκκλησίας αποτελούσαν ισχυρό προσηλυτιστικό όπλο των Παπικών μισσιονάριων. ……………..»
Το πιστεύω γιατί είναι απίστευτο
«credo, quia absurdum est»
Ιερός Τερτυλλιανός
Χα Χα Χα Χα!
ΜιράκΩλο ΜιράκΩλο
Μας ρωτά κ.Ροϊδη μου κάποιος πράκτωρ
@μήπως ξέρετε ποιος έκανε την πρώτη μεταμόσχευση οργάνου στην σύγχρονη ιστορία της Ιατρικής;@
Η απάντηση στο τεστ βλακείας, που είναι Οι Άγιοι Ανάργυροι, βρίσκεται στην αγιορείτικη ιστοσελίδα
http://www.athos.edo.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=504 – 71k
Τώρα που το Άγιο Όρος δεν χρειάζεται να υμνεί τον Χίτλερ, ασχολείται με ζητήματα Ιατρικής:
Απόσπασμα λογοκριθέν από εμένα:
«……………Το θαύμα
Κάποιος προσθληθής από γάγγραινα του δεξιού κάτω άκρου εκοιμήθη μία νύχτα στην Βασιλική των Αγίων Κοσμά και Δαμιανού στην Ρώμη. Οι ιατροί αδελφοί εμφανίστηκαν σ’ αυτόν κατά την διάρκεια του ύπνου έχοντας μαζί του φάρμακα και χειρουργικά εργαλεία. Ο ένας εκ των αδελφών ακρωτηρίασε το κάτω άκρο του αρρώστου πάνω από το γόνατο. Ο άλλος πήγε στο κοιμητήριο του Αγίου Πέτρου στο Chains και αφού απέκοψε το άκρον ενός Άραβα ο οποίος είχε ταφεί την ίδια μέρα, το έφερε και το συνεκόλλησε στην θέση του ακρωτηριασθέντος άκρου του αρρώστου. Το πάσχον άκρο τοποθετήθηκε στο τάφο πλησίον του νεκρού Άραβα. Την επόμενη μέρα το πρωί ο ασθενής αντελήφθη ότι το πόδι του πράγματι είχε αντικατασταθεί από ένα υγιές μαύρο άκρο και ανέφερε το νυκτερινό όραμα. Μερικοί αμφισβήτησαν τα λεγόμενά του και επήγαν στον τάφο του Άραβα, τον οποίον όταν άνοιξαν βρήκαν πλησίον του σώματος του νεκρού το γαγγραινώδες άκρο του αρρώστου.
Η διάδοση του θαύματος
Το θαύμα διαδόθηκε μέσα από ένα πλήθος ζωγραφικών πινάκων .Το 1438 ο ζωγράφος Fra Angelico ειδικά μισθώθηκε από τον Cosimo για την απεικόνιση ζωγραφικών πινάκων με
θέματα από τη ζωή των Αγίων. …………..».
Σημ. Λασκαράτου
ΆΛΑΛΑ ΤΑ ΧΕΙΛΗ ΤΩΝ ΑΣΕΒΩΝ
Αλλά το θαύμα αυτό ωχριά μπροστά στο άλλο της Ανάστασης του τεμαχισμένου δισεκατομυριούχου (όχι παίζουμε) Σαουδάραβα από την ορθόδοξη Παναγία της Συρίας που τον συναρμολόγησε προηγουμένως.
http://www.noiazomai.net/30.html – 138k
Λασκαράτε
ναστε καλα,ακόμα γελώ (την περίμενα αυτή την αντίδραση σας,είναι αλήθεια )
@όμως το ερωτημα περί μεταμοσχεύσεως ήταν συγκεκριμένο και η απαντηση του επισης :
Βαλεντίν Βόινο Γιανεσετσκι
γνωστότερος ως αγιος Λουκάς ,αρχιεπίσκοπος Κριμαιας και κορυφαίος καθηγητής χειρουργικής.(1877-1961)
και η μεταμόσχευση έγινε το 1924 και ήταν μεταμόσχευση νεφρού,μια μεγάλης δυσκολίας και πρωτοποριακή ,για την εποχή εκείνη, επέμβαση.
(για οσα συνέβησαν στον Σαουδάραβα κανατε ενα κοπο να ελέγξετε μηπως βρε αδερφέ ,μία στο δισεκατομμυριο, είναι αλήθεια;εξάλλου ο ανθρωπος ζει ακόμη.)
@στα όσα γράφετε περι συγχωροχαρτιών είμαι μαζί σας:
ήγουν,οποιαδήποτε απόπειρα ιδιοτελούς εκμετάλλευσης της υπαρξιακής ανησυχίας των ανθρωπων με σκοπό τον πλουτισμό
με βρίσκει απολύτως αντιτιθέμενο.
έγραφε ο απ.Παύλος από τον 1ο μ.Χ.αιώνα ήδη:
«παραδιατριβαί διεφθαρμένων ανθρώπων τον νουν και απεστερημένων της αληθείας, νομιζόντων πορισμόν είναι την ευσέβειαν. αφίστασο από των τοιούτων. .έστι δε πορισμός μέγας η ευσέβεια μετά αυταρκείας. ουδέν γαρ εισηνέγκαμεν εις τον κόσμον, δήλον ότι ουδέ εξενεγκείν τι δυνάμεθα·.έχοντες δε διατροφάς και σκεπάσματα, τούτοις αρκεσθησόμεθα.οι δε βουλόμενοι πλουτείν εμπίπτουσιν εις πειρασμόν και παγίδα και επιθυμίας πολλάς ανοήτους και βλαβεράς, αίτινες βυθίζουσι τους ανθρώπους εις όλεθρον και απώλειαν.»
και σε μετάφραση:
¨ανωφελείς και μάταιαι ασχολίαι ανθρώπων, που έχουν διεφθαρμένον τον νουν και έχουν στερηθή την αλήθειαν του Θεού και οι οποίοι θεωρούν την ευσέβειαν σαν ένα μέσον βιοπορισμού και εκμεταλλεύσεως των άλλων. Φεύγε μακρυά από κάτι τέτοιους ανθρώπους.
Είναι πράγματι η ευσέβεια μεγάλος βιοπορισμός, όταν όμως ακολουθήται από την ολιγάρκειαν.
Ολοι ας είμεθα ολιγαρκείς, διότι τίποτε δεν εφέραμεν στον κόσμον κατά την γέννησίν μας. Είναι δε ολοφάνερον, ότι και τίποτε δεν ημπορούμεν να βγάλωμεν από τον κόσμον και να πάρωμεν μαζή μας κατά την ώραν του θανάτου μας.
Οταν δε έχωμεν τας απαραιτήτους τροφάς, κατοικίαν και σκεπάσματα δια να σκεπαζώμεθα, εις αυτά θα αρκούμεθα.
Εκείνοι που κατέχονται από την επιθυμίαν των χρημάτων και θέλουν να πλουτήσουν, περιπίπτουν μέσα εις πειρασμόν και εις παγίδα, που τους στήνει ο διάβολος, και εις επιθυμίας πολλάς και βλαβεράς, αι οποίαι βυθίζουν τους ανθρώπους εις την καταστροφήν και την απώλειαν.
Διότι ρίζα όλων των κακών είναι η φιλαργυρία. Και μερικοί, οι οποίοι εκυριεύθησαν από αυτήν και την σφοδράν επιθυμίαν, που γεννά η φυλαργυρία δια το χρήμα, παρεπλανήθησαν και εξέκοψαν από την πίστιν και εκάρφωσαν τον ευτόν τους με πολλάς οδύνας και πόνους, σαν με φοβερά καρφιά.¨
υπάρχουν ακόμα χειρότερα :
όταν έγινε αρχιεπίσκοπος ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος αγωνίστηκε για την εξυγίανση των εκκλησιαστικών πραγμάτων που βρισκόταν τότε σε μεγάλη κατάπτωση και διαφθορά. Έλαβε δραστικά μέτρα εναντίον: α) των «βαλαντιοσκόπων», των κληρικών δηλαδή εκείνων που πλούτιζαν από την ιερατική τους ιδιότητα, β) των «κολάκων και παρασίτων», όσων κληρικών δηλαδή απολάμβαναν την κοσμική ζωή, γ) των «κοιλιοδούλων», όσων δηλαδή ζούσαν αργόσχολα, με έμφαση στις απολαύσεις και δ) εκείνων που ζούσαν με «συνεισάκτους», δηλαδή τους μοναχούς ή επισκόπους που συζούσαν με τις θεωρούμενες «αδελφές» τους. Έλαβε μέτρα, επίσης, για την ηθική κάθαρση των ταγμάτων των χηρών και των διακονισσών. Έδινε ιδιαίτερη έμφαση στην καθαρότητα του βίου και ήταν αμείλικτος με τους ιερείς, διακόνους και μοναχούς που αποδεικνύονταν ανάξιοι, ενώ τους αδιόρθωτους τους απέβαλε παντελώς από τις τάξεις του κλήρου.
Μάλιστα, δεν δίστασε να απολύσει 13 επισκόπους ως «σιμωνιακούς»(δλδ που ειτε πλήρωσαν για να γινουν επίκσοποι είτε πληρωνονταν για να χειροτονησουν καποιον ή να τελέσουν μυστήρια) και ανάξιους και να τους αντικαταστήσει με ικανούς και ευσεβείς, υποστηρίζοντας ότι «εάν ο κλήρος που είναι το άλας της γης, παρουσιάζει έκλυτο βίο, πώς θα ζητήσουμε από το ποίμνιο να ζει άγιο και κατά Χριστόν βίο;»
ωστόσο δε με αφήνουν αδιαφορο τα όσα γραφονται στην παραπομπή της ΟΟΔΕ:
¨αρκετοί συγγραφείς στα χρόνια του Διαφωτισμού και σε μεταγενέστερες περιόδους, αν και άσκησαν οξύτατη κριτική στον ορθόδοξο κλήρο, όπως οι Χριστόδουλος Παμπλέκης, ο Ανώνυμος της Ελληνικής Νομαρχίας, ο Αδαμάντιος Κοραής, ο Ανδρέας Λασκαράτος και άλλοι, εντούτοις δεν συμπεριλαμβάνουν τα συγχωρητικά της ορθόδοξης εκκλησίας στην κριτική τους, αν και είχαν πολλές ευκαιρίες να το κάνουν, ενώ ταυτόχρονα καταδικάζουν τη δυτική εκκλησία για τη χρησιμοποίησή τους.¨
@προς Ερμηνευτή των Γραφών
ξαναδιαβάστε ολοκληρο το σχόλιο υπ αριθμ 19 του, εν Ληξουρίω διάγοντος ,ιστολόγου και θα αντιληφθείτε την εννοια του.
@στα σχετικά με τον πλουτισμό δίνει μια σαφή και ξεκάθαρη απάντηση ο επισκοπος Ναυπακτου,Ιερόθεος Βλάχος στον χτεσινο Ελευθερο Τυπο:
¨Το θέμα δεν είναι η εκκλησιαστική περιουσία, αλλά η απελευθέρωση από το πάθος της φιλαργυρίας που έχει καταλάβει πολλούς κληρικούς, όλων των βαθμών. Δεν μπορώ να αντιληφθώ τη νοοτροπία μερικών κληρικών, ιδίως αγάμων, που ζουν πλουσιοπάροχα, διαβιούν ως νεόπλουτοι, αυξάνουν την περιουσία τους, συμπεριφέρονται ως φεουδάρχες, ενώ ο λαός, που έχουν υπό την πνευματική τους ευθύνη, βασανίζεται και υποφέρει. Αυτό ισοδυναμεί με σαρκικό παράπτωμα, είναι κατά κάποιον τρόπο «εκπόρνευση» της εκκλησιαστικής ζωής.¨
Κύριε Ροϊδη,
χάλασε ο κόσμος. Θα δούμε Σόδομα και Γόμορα. Ο ευσεβέστατος επικέπτης σας Θ.Β. τολμά να αμφισβητήσει την πρώτη μεταμόσχευση στον κόσμο, αυτή των Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού. Ισχυρίζεται στα σοβαρά πως το Άγιον Όρος που το ποιστεύει αυτό λέει ψέμματα και μας κοροϊδεύει. Αν οι πιστοί προσβάλλουν έτσι το Άγιο Όρος, τι να κάνουν οι άπιστοι.
Υ.Γ.
Τα περί Αναστάσεως του Σαουδάραβα δισεκατομμυριούχου (το άτιμο το χρήμα μέχρι και την Παναγία εξαγοράζει), που είναι η πρώτη μετά Χριστόν Ανάσταση, τα παραδίδω στην κρίση της Ψυχιατρικής.
Λασκαράτε,
το ερωτημα μου περι μεταμοσχευσεων είχε σκοπό να καταδείξει το αυτονόητο:το ότι δλδ η Ορθοδοξη Εκκλησία δεν υπήρξε ποτέ ενάντια στην επιστημονική γνωση και ερευνα.
Ο άγιος αρχιεπίσκοπος Λουκάς ο χειρουργός είναι ένα συμβολο αυτής της πραγματικοτητος,έστω και αν σας δυσαρεστεί γιατι δεν εξυπηρετει τις εμμονές σας
Η Ορθοδοξη Παράδοση αντιτάχθηκε και αντιτάσσεται στην υπερήφανη λογική του Νιτσεικου υπερανθρώπου:¨δεν υπάρχει Θεός κι αν υπάρχει δεν μπορεί να είναι άλλος εκτός από εμένα¨ και στην συνοδή χρήση της επιστημονικής γνώσης εν είδει δεκανικίου αυτής της ιδεολογικής τοποθετήσεως.
ούτε επιστημονικούς υλισμούς χρειαζομαστε (που μετατρέπονται νομοτελειακά σε υπαρκτούς αυταρχισμούς),ούτε ιστορικούς υλισμούς!
τις στρατευμένες επιστημες τις είδαμε και τα δοκιμάσαμε .
Δυο Παγκοσμιοι Πόλεμοι αρκουν νομιζω.
Παράθεμα: Ο Παπαφούντας κι ο Παπαφλέσσας « Ροΐδη Εμμονές
Παράθεμα: Αμείλικτα ερωτήματα για τον Πατριάρχη « Ροΐδη Εμμονές
Παράθεμα: «Νεομάρτυρες», του «αριστερού πατριώτη» γελοιογράφου Στάθη « Ροΐδη Εμμονές
Παράθεμα: «Νεομάρτυρες», του «αριστερού πατριώτη» γελοιογράφου Στάθη | The Net War
Παράθεμα: Απάντηση στον υπηρέτη του Αρχιεπισκόπου [2] « Ροΐδη Εμμονές
Ο ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ε’
ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΖΗΣΗ
ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
(lol lol lol)
Οι υβρισταί και χλευασταί της ζωής και της μνήμης του αγίου πατριάρχου και άλλων μορφών της Εκκλησίας και του γένους δεν είναι πλέον εκ των ξένων και αλλοτρίων αλλά ιδικοί μας, ομόφυλοι και ομόθρησκοι. Η ευθύνη όλων μας είναι τώρα μεγαλυτέρα. Είναι τόση η διάβρωση, υπό το πρόσχημα μιας προοδευτικής και φωτισμένης και ανεξάρτητης δήθεν επιστήμης, ώστε, ενώ δεν είχε κοπάσει ακόμη ο απόηχος από τις εκδηλώσεις για τα 150 χρόνια από την εθνεγερσία, που οργανώθηκαν το 1971, βρέθηκε δυστυχώς καθηγητής Θεολογικής Σχολής, ο οποίος συνέγραψε δυσφημιστικόν και ασεβές έργο για τον πατριάρχη Γρηγόριο Ε’13.
Ήσαν σπάνιοι παλαιότερα οι υβρισταί της Εκκλησίας και του κλήρου, τόσο δε αποκομμένοι από το κοινό αίσθημα, ώστε ούτε το όνομά τους τολμούσαν να θέσουν στις άκριτες και εμπαθείς συγγραφές τους. Η «Ελληνική Νομαρχία», ένα εμπαθές και αναξιόπιστο κείμενο, προβάλλεται τελευταία φορτικά από τα μέσα ενημερώσεως, ενώ αγνοούνται δεκάδες συγγραφών και απομνημονευμάτων των αγωνιστών του 21. Ένας λόγιος παλαιότερα, ο Ροΐδης, ετόλμησε να χλευάσει την Εκκλησία, εισέπραξε όμως την γενική του λαού και των λογίων κατακραυγή.
(lol lol lol)
13. Πρόκειται περί του έργου του καθηγητού του Θεολογικού Τμήματος της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Νικολάου Ζαχαροπούλου, Γρηγόριος Ε’. Σαφής έκφρασις της εκκλησιαστικής πολιτικής επί Τουρκοκρατίας, Θεσσαλονίκη 1974. Εις το τέλος του προαναφερθέντος έργου μας μεταξύ των κειμένων δημοσιεύομε συντριπτική κριτική του γνωστού Ιστορικού Τ. Γριτσοπούλου, για το απαράδεκτο πράγματι αυτό βιβλίο ενός καθηγητού Θεολογικής Σχολής, που τολμά να εξευτελίζει εθνομάρτυρες και αγίους της Εκκλησίας.
Αφού «παρατηρεί ο Τάσος Βουρνάς» και ο Κιτρομηλίδης, αφού είναι «καταπέλτης» ο Πιπινέλης κοκ είναι δυνατόν να μην ήταν «κατιμερτζής» ο Γρηγόριος;
Να συνεισφέρω κι εγώ με την σειρά μου -μέρα μνημοσύνου που είναι- μια συρραφή αποτροπιασμού και να ευχηθώ εντός ολίγων αιώνων να έχετε αντιστρέψει το ερώτημα:
Ποια ήταν η συνεισφορά των νεοτερικών δυνάμεων στην Επανάσταση των Χριστιανών;
είστε αιώνες μπροστά, ποιος σας φτάνει.
Ουδείς
https://www.efsyn.gr/themata/fantasma-tis-istorias/240628_i-ethniki-apokatastasi-toy-aforisti
6.04.2020, 10:19
Η εθνική αποκατάσταση του αφοριστή
Τάσος Κωστόπουλος
Κατάλοιπα μιας πανηγυρικής αποκατάστασης: η λάρνακα με τα λείψανα του Γρηγορίου Ε΄ στον μητροπολιτικό ναό της Αθήνας και ο ανδριάντας του στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου.
Πώς γιορτάστηκαν, ετεροχρονισμένα, τα πενηντάχρονα του Εικοσιένα
Τα πενηντάχρονα του Εικοσιένα, το 1871, δεν γιορτάστηκαν στις 25 Μαρτίου αλλά στις 25 Απριλίου. Ο λόγος που υπαγόρευσε αυτή την περίεργη αναβολή ήταν εξαιρετικά απλός: η επίσημη επέτειος έπρεπε να συμπέσει με την ανακομιδή των λειψάνων του πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄ από την Οδησσό και την πανηγυρική εναπόθεσή τους στον μητροπολιτικό ναό της Αθήνας. Ηταν μια κίνηση όχι μόνο θεαματική, αλλά και βαθύτατα συμβολική.
Μισόν αιώνα μετά την επαναστατική γέννησή του, το ελληνικό εθνικό κράτος αναγόρευσε τον εθελόδουλο «ελληνοθωμανισμό» σε ισότιμη εκδοχή της νοερής κοινότητας που νομιμοποιούσε την ύπαρξή του.
«Ω τον ηλίθιον Σουλτάνον! Τους φίλους του σφάζει» – Αδαμάντιος Κοραής (16/12/1821), για τον απαγχονισμό του πατριάρχη Γρηγορίου Ε’
Η αντεπαναστατική και σκοταδιστική πολιτεία του Γρηγορίου είναι τόσο γνωστή, που δεν χρειάζεται να επεκταθούμε εδώ ιδιαίτερα. Θυμίζουμε μόνο επί τροχάδην κάποιους κομβικούς σταθμούς της:
● Το 1798 διέταξε τους υφιστάμενούς του ιεράρχες ν’ αναζητήσουν και να καταστρέψουν τα «θολερά» γραπτά του δολοφονημένου Ρήγα.
● Το 1806 συνέβαλε καθοριστικά στο ξεκλήρισμα της κλεφτουριάς: «Τότε κάμνει ένα φιρμάνι ο σουλτάνος, να σκοτώσουν τους κλέφτας. Αφοριστικό έρχεται του Πατριάρχου διά να σηκωθεί όλος ο λαός, και έτζι εκινήθηκεν όλη η Πελοπόννησος, Τούρκοι και Ρωμαίοι, κατά των Κολοκοτρωναίων», διαβάζουμε στις αναμνήσεις του Γέρου του Μωριά («Διήγησις συμβάντων», Αθήνησιν 1846, σ.16).
● Το 1819 καταδίκασε με εγκύκλιό του τη διδασκαλία των Μαθηματικών και των Φυσικών Επιστημών στα σχολεία, σαν «τερατώδη» και «σατανική» καινοτομία που διαφθείρει τους νέους και τους καθιστά «επιβλαβείς εις τα πολιτεύματα» (δηλ. στα καθεστώτα).
● Τον Μάρτιο του 1821 αφόρισε την ελληνική επανάσταση και με εμπιστευτική εγκύκλιό του διέταξε τους μητροπολίτες να κυνηγήσουν αμείλικτα όσους δεν σπεύσουν να δηλώσουν υποταγή «τη εφ’ ημάς θεοδότω κραταιά βασιλεία» του σουλτάνου. Δύο βδομάδες αργότερα απαγχονίστηκε, κατά την πάγια τότε οθωμανική πρακτική απόδοσης ευθυνών στα υψηλόβαθμα στελέχη της Αυτοκρατορίας, σαν αποτυχημένος αξιωματούχος της Πύλης που έχασε τον έλεγχο του ποιμνίου του. «Ω τον ηλίθιον Σουλτάνον! Τους φίλους του σφάζει», σχολίασε εύστοχα ο Αδαμάντιος Κοραής («Επιστολαί», Εν Αθήναις 1885, σ.164).
Γνωστά όλα αυτά και χιλιοειπωμένα. Για τη σημερινή επέτειο, μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ως εκ τούτου η διαδρομή, μέσω της οποίας ο άνθρωπος που αφόρισε την Εθνεγερσία αποκαταστάθηκε τελικά ως κεντρική μορφή στο ηρωικό της πάνθεο.
Μια σταδιακή αποκατάσταση
Οπως ήταν φυσικό, η σκιά του αφορισμού της επανάστασης βάραινε αποφασιστικά το μητρώο του Γρηγορίου τα επόμενα χρόνια. Η παρθενική απόπειρα αγιοποίησής του, με τη συγγραφή ειδικής ακολουθίας εν έτει 1823 έπεσε έτσι στο κενό: ο παραλήπτης του διαβήματος Ανδρούσης Ιωσήφ, υπουργός Εκκλησιαστικών της επαναστατημένης Ελλάδας, την έβαλε διακριτικά στο αρχείο (περ. «Ελληνική Δημιουργία», 15/3/1954, σ.359).
Αυτός καθαυτός ο απαγχονισμός του πατριάρχη δεν πέρασε, φυσικά, απαρατήρητος. Κατά τις πρώτες μετεπαναστατικές δεκαετίες προβαλλόταν όμως μονάχα ως απόδειξη της τυφλής τρομοκρατίας και αγριότητας του οθωμανικού καθεστώτος. Στη σχολική π.χ. ιστορία του Παπαρρηγόπουλου (1853) κατατάσσεται μεν στα «κυριώτερα συμβάντα του 1821», αποσιωπάται όμως παντελώς ο επίμαχος αφορισμός· ο ίδιος δε ο Γρηγόριος σκιαγραφείται απλά ως «ανήρ ενάρετος και ιερός, του οποίου τον τραγικόν θάνατον εθρήνησαν όχι μόνον οι Ελληνες, αλλά και πάντες οι φιλάνθρωποι Χριστιανοί» (σ.131).
Ως «σημαιοφόρος του θανάτου τόσων Ελλήνων φονευμένων εις τον αγώνα» μνημονεύεται και σε σχετική ομιλία του Γεωργίου Τερτσέτη (1853), εκθειαζόμενος κυρίως για την άρνησή του να εγκαταλείψει την έδρα και το ποίμνιό του τις κρίσιμες εκείνες στιγμές (σ.36-8). Μοναδική -αθέλητη- συμβολή του στο Εικοσιένα, ο ομιλητής θεωρεί δε την ιδεολογική «νομιμοποίηση» που ο θάνατός του πρόσφερε στην αιματηρή εκκαθάριση των επαναστατικών μετόπισθεν από κάθε μουσουλμανική παρουσία: «Εις την κόψιν του Ελληνικού σπαθιού ήτον γραμμένον το όνομα του Πατριάρχου Γρηγορίου, και εθέριζε· οργή πολέμου εθανάτωσε αδιακρίτως πολεμικούς άνδρας και αθώα βρέφη εις τους κόρφους των μητέρων […] Το αίμα έτρεξε αυλάκι, αίμα από ταις θυγατέραις και αθώα ανήλικα των αλλοφύλων» (σ.38-9).
Την ίδια χρονιά ξεκίνησαν, ωστόσο, οι προσπάθειες πολιτικής αποκατάστασής του με την εξιδανικευτική βιογραφία του που εξέδωσε ανώνυμα ο έφορος της Εθνικής Βιβλιοθήκης Κωνσταντίνος Κροκιδάς. Ο αφορισμός περιγράφεται εκεί σαν προσωπικό… μαρτύριο του πατριάρχη, «προς σωτηρίαν των πολυπαθών υπηκόων, οίτινες εκινδύνευον τωόντι να πέσωσι εν στόματι μαχαίρας» («Βίος και πολιτεία του ιερομάρτυρος Γρηγορίου, Αθήνησι 1853, σ.39).
Πάνω από το μισό βιβλίο (σ.61-133) αποτελείται δε από δύο ομιλίες που εκφώνησε το 1821-1822 στην Οδησσό ο Κωνσταντίνος Οικονόμος εξ Οικονόμων, ο κατεξοχήν δηλαδή άνθρωπος των τσάρων στη μετεπαναστατική Ελλάδα. Δημοσιευμένα από το ρωσικό κράτος, τα κείμενα αυτά συνιστούσαν από καιρό την πιο προσιτή πηγή για το πρόσωπο του πατριάρχη, όπως πιστοποιεί η πρώιμη εξιστόρηση της επανάστασης από τον Πουκεβίλ («Histoire de la régénération de la Grèce», τ.Β΄ Παρίσι 1824, σ.432-3 & 445).
Το επόμενο διάστημα, οι σχετικές προσπάθειες θα πυκνώσουν και θα ενταθούν με μοχλό τον ανιψιό του Γρηγορίου, ίλαρχο Γεώργιο Αγγελόπουλο, που το 1862 αποσπά βασιλικό διάταγμα για την ανέγερση προτομής τού θείου του σαν «του πρωταθλητού της ελληνικής επαναστάσεως» και το 1863 εκδίδει μιαν άκρως επιλεκτική «Συλλογή γραφέντων και παραδοθέντων» για το πρόσωπό του. Ακολουθεί, το 1865, δίτομη βιογραφία του «πρωταθλητού του ιερού των Ελλήνων αγώνος», συνταγμένη από τον Αγγελόπουλο και τον καθηγητή Παπαδόπουλο. Κεντρική ιδέα όλων αυτών των πονημάτων ήταν η κακότεχνη προσπάθεια ν’ αναγορευτεί ο πατριάρχης σε κρυφό εμπνευστή και καθοδηγητή της επανάστασης που ο ίδιος είχε αφορίσει!
Στην πραγματικότητα, ο Γρηγόριος γνώριζε πιθανότατα την ύπαρξη της Φιλικής Εταιρείας, απεσταλμένος της οποίας φέρεται να προσπάθησε να τον στρατολογήσει -δίχως αποτέλεσμα- το καλοκαίρι του 1818 στο Αγιο Ορος, μετά τη δεύτερη απομάκρυνσή του από τον πατριαρχικό θώκο (Ιωάννης Φιλήμων, «Δοκίμιον περί της Φιλικής Εταιρείας», Εν Ναυπλία 1834, σ.202-3). Με εφαλτήριο αυτό το συζητήσιμο δεδομένο, η εθνοθρησκευτικά ορθή ιστοριογραφία των επόμενων χρόνων (πλην του Παπαρρηγόπουλου, που προτιμά να τηρήσει μια εύσχημη αλλά αποκαλυπτική σιγή) θα παλέψει ν’ αναδείξει τον πατριάρχη σε μπροστάρη του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, καταφεύγοντας σε απίθανες νοητικές ακροβασίες. «Και ουδέποτε μεν αναμίχθη εις τα της φιλικής εταιρείας ο Γρηγόριος», παραδέχεται λ.χ. ο Αναστάσιος Γούδας, για ν’ αποφανθεί αμέσως μετά ότι «πράγματι όμως ήτο η ψυχή της εταιρείας» (Βίοι παράλληλοι», τ.Α΄, Εν Αθήναις 1859, σ.59). «Ο Γρηγόριος δεν είχε πρόγραμμα την άμεσον ανατροπήν των καθεστώτων. Τουναντίον υπήρξε θερμότατος υπέρμαχος της ακεραιότητος του Τουρκικού κράτους και εχθρός άσπονδος του διαμελισμού αυτού υπό οιωνδήποτε τρίτων», εξηγεί πάλι ο δημοσιογράφος Τάκης Κανδηλώρος («Ιστορία του εθνομάρτυρος Γρηγορίου του Ε΄», Εν Αθήναις 1909, σ.126), προτού τον αναγορεύσει ταχυδακτυλουργικά σε άτυπο ηγέτη των Φιλικών.
Το πλήρωμα του χρόνου
Σε θεσμικό επίπεδο η αποκατάσταση ήρθε την άνοιξη του 1871, με την πανηγυρική ανακομιδή των λειψάνων του Γρηγορίου από την Οδησσό. Η αρχική ώθηση δόθηκε κι εδώ από τον ανιψιό, που υπέβαλε σχετικό αίτημα στη Βουλή μαζί με τον αρχιεπίσκοπο.
Η ευόδωση όμως του εγχειρήματος οφειλόταν στη γενικότερη συγκυρία: η συντριβή της μεγάλης κρητικής επανάστασης του 1866-1869 ενταφίασε για δεκαετίες τα επεκτατικά αλυτρωτικά οράματα, προς όφελος μιας «προσωρινής» αντισλαβικής ελληνοτουρκικής συνεργασίας· η ανάδυση του βουλγαρικού εθνικού κινήματος ανέδειξε το Πατριαρχείο στον κατεξοχήν πρόμαχο του «ελληνισμού»· καθ’ οδόν προς την κήρυξη του σχίσματος με τη νεοσύστατη Βουλγαρική Εξαρχία (16/9/1871), οι ελληνορωσικές σχέσεις αποκτούσαν ιδιάζουσα βαρύτητα. Την άνοιξη του 1871 οι αθηναϊκές εφημερίδες δημοσιεύουν πρωτοσέλιδα την απάντηση της ρωσικής Ιεράς Συνόδου προς την ελληνική και το Πατριαρχείο για το «βουλγαρικό ζήτημα», διακόπτοντας -προς στιγμήν- την ενασχόλησή τους με το χρηματιστηριακό σκάνδαλο των «Λαυρεωτικών».
Η κυβέρνηση Κουμουνδούρου μετέθεσε έτσι την εθνική εορτή, διόρισε επιτροπή παραλαβής του «ιερού σκηνώματος» και την έστειλε στην Οδησσό με το κρατικό ατμόπλοιο «Βυζάντιον». Θα φτάσει εκεί στις 2/4, δύο μέρες μετά το αιματηρό τετραήμερο πογκρόμ κατά της τοπικής εβραϊκής κοινότητας της πόλης (6 νεκροί, 21 τραυματίες, 863 σπίτια και 552 καταστήματα κατεστραμμένα), στο οποίο είχε πρωτοστατήσει -όπως και στα προηγούμενα του 1821 και 1859- η ελληνική παροικία. Με τη συνδρομή των τοπικών αρχών, η επιτροπή θα παραλάβει τη λάρνακα με τα λείψανα του Γρηγορίου (7/4), θα την εκθέσει σε λαϊκό προσκύνημα (9-10/4) και θα επιστρέψει στον Πειραιά (14/4).
Στο μεσοδιάστημα, Αθήνα κι Αγία Πετρούπολη διαχειρίστηκαν μια μίνι διπλωματική κρίση με την Υψηλή Πύλη, που ζητούσε -κι αυτή- τη σορό του πατριάρχη, για να την ενταφιάσει στη Βασιλεύουσα «εις επίσημον εξιλασμόν του εγκλήματος» του απαγχονισμού του «υπό φανατικών στρατιωτών και όχλου εν χρόνοις απαισίοις». Διακύβευμα της αντιπαράθεσης ήταν ποιο από τα δυο εθνικά κέντρα (Αθήνα ή Κωνσταντινούπολη) νομιμοποιούνταν να εκπροσωπεί συμβολικά τους Ρωμιούς της Αυτοκρατορίας. Τελικά, ο Ελληνας πρέσβης έπεισε τον Μεγάλο Βεζίρη πως δεν τον συνέφερε να έχει τέτοιο μνήμα στην πρωτεύουσά του.
Στην Αθήνα το λείψανο έγινε δεκτό με γιορτές και παρελάσεις, για την επιτυχία των οποίων κινητοποιήθηκε σύμπας ο κρατικός μηχανισμός (Χάρης Εξερτζόγλου, «Η μετακομιδή των οστών του Γρηγορίου Ε΄», περ. «Μνήμων», τχ.23, 2001, σ.153-182). Τη μεταφορά τους από τον σιδηροδρομικό σταθμό στη μητρόπολη (25/4) συνόδευσε με τα πόδια το βασιλικό ζεύγος και παρακολούθησαν 50.000 λαού σε μια πόλη 60.000 κατοίκων −ανάμεσά τους κι ρκετοί επισκέπτες από την επαρχία ή τη διασπορά. Την υποδοχή επισφράγισε στις 29/4 το τελετουργικό άνοιγμα του φερέτρου ενώπιον του βασιλικού ζεύγους, του υπουργικού συμβουλίου και της Ιεράς Συνόδου και η σύνταξη επίσημου πρακτικού για το περιεχόμενό του.
Εντεκα μήνες αργότερα θα τοποθετηθεί στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου και ο ανδριάντας του, δωρεά του μεγιστάνα Γεωργίου Αβέρωφ. Ο ίδιος είχε προσφέρει και το άγαλμα του (κυνηγημένου από τον πατριάρχη) Ρήγα Βελεστινλή, που στήθηκε στον ίδιο χώρο λίγο μετά την ανακομιδή (16/6/1871). Η παράδοξη γειτνίασή τους επιβεβαιώνει, για μιαν ακόμη φορά, πόσο διαφορετικές -ή και ανταγωνιστικές- εκδοχές του παρελθόντος χωρά κάθε εθνική νοερή κοινότητα.
Αγιοποίηση μετ’ εμποδίων
Σε αντίθεση με την ανακομιδή της σορού του, η αγιοποίηση του πατριάρχη αποδείχθηκε πάντως αρκετά δύσκολη υπόθεση. Σύμφωνα με τον χαρτοφύλακα του Πατριαρχείου, Μανουήλ Γεδεών, στην αποτροπή της πρωτοστάτησε μάλιστα ο ίδιος άνθρωπος που είχε οργανώσει το επίσημο πανηγύρι: «Τω 1871, μετά την εξ Οδησσού μεταφοράν των λειψάνων αυτού, συγκαλέσας ο [αρχιεπίσκοπος] Θεόφιλος τους αρχιερείς της συνόδου και τους παρεπιδημούντας εν Αθήναις εις σύσκεψιν, αφ’ ης εξέβαλε τους δύο γραμματείς, είπε τόσα επίμεμπτα διά την ζωήν του Γρηγορίου, ώστε να συνομολογίσωσι πάντες ότι έπρεπε ο Γρηγόριος έξω να μείνη του χορού των αγίων. Ταύτα μοι είπεν εμπιστευτικώς ο αρχιεπίσκοπος Ζακύνθου Νικόλαος Κατραμής, ότε συνηντήθην μετ’ αυτού το 1877 εν Αθήναις».
Ο Θεόφιλος ήξερε δε πολύ καλά για τι ακριβώς μιλούσε: «Προ του 1821 διέμενεν εν Κωνσταντινουπόλει, διάκονος ων του [επίσης εκτελεσμένου τον Απρίλιο του 1821] μητροπολίτου Δέρκων Γρηγορίου, ότε και καλώς εξετίμησε τον χαρακτήρα του μακαρίτου πατριάρχου Γρηγορίου Ε΄» («Πατριαρχικαί εφημερίδες», Εν Αθήναις 1936-38, σ.446-7).
Τελικά ο Γρηγόριος αγιοποιήθηκε μισόν αιώνα αργότερα, στην εκαστοστή επέτειο του θανάτου του (8/4/1921), από μια κολοβή Ιερά Σύνοδο που πυροδότησε έντονες αντιδράσεις. Οπως θα παραδεχτεί δημόσια το 1948 ο καθηγητής της Θεολογικής Αμίλκας Αλιβιζάτος, «παρά την συνοδικήν εκείνην απόφασιν, δεν ανεγνωρίσθη ουσιαστικώς ως άγιος ούτε υπό του κλήρου και του λαού, τουλάχιστον ολοκλήρου της Ελλάδος, ούτε καν υπό του Οικ. Πατριαρχείου, ούτινος και ιεραρχικώς προΐστατο».
Λείψανα ή «σκόνη»;
Τι ακριβώς περιείχε η δρύινη λάρνακα που μεταφέρθηκε τον Απρίλιο του 1871 από την Οδησσό στην Αθήνα για να ενταφιαστεί με τιμές που δεν αξιώθηκε κανείς αγωνιστής του Εικοσιένα; Οι πηγές της εποχής δεν αφήνουν την παραμικρή αμφιβολία, όσο κι αν κάποιες (συμβολικά εξωραϊστικές μάλλον) αναφορές σε «σκόνη» ή «τέφρα» του Γρηγορίου του Ε’ έδωσαν σε κατοπινά χρόνια βάση για παρεξηγήσεις. Στην πραγματικότητα τα λείψανα του Πατριάρχη περιγράφηκαν στις διπλωματικές εκθέσεις και τα πρωτόκολλα παράδοσης-παραλαβής της εποχής με αηδιαστική (κυριολεκτικά) ιατροδικαστική ακρίβεια.
Σύμφωνα με το πρώτο τηλεγράφημα του προξένου στην Οδησσό, Στέφανου Ράλλη, προς τον πρωθυπουργό Αλέξανδρο Κουμουνδούρο (Odessa 7/4/1871, Νο74, ΙΑΥΕ 1871/76.1.1Α), η «σορός [του] πατριάρχη Γρηγορίου βρέθηκε ολόκληρη [και] εκτίθεται στην εκκλησία. Τοπικές αρχές θα κάνουν μεγάλη παράτα». Λεπτομερέστερος είναι ο ίδιος σε μεταγενέστερη έκθεσή του (Εν Οδησσώ 10/4/1871, αρ.102): «Ανοιχθέντος του κιβωτίου, ευρέθη το λείψανον του αοιδίμου Ιεράρχου απεξηραμένον, αλλά σώον εν τη φυσική θέσει κατακείμενον, της κεφαλής καλυπτομένης υπό ιερού ευαγγελίου. Αφέντων αθίκτων των λειψάνων, επανεκλείσθη το κιβώτιον και εσφραγίσθη διά της προξενικής της Ελλάδος σφραγίδος».
Για «στάχτες» και «κόνιν» κάνει αντίθετα λόγο στις αναφορές και τα τηλεγραφήματά του από την Αγία Πετρούπολη ο εκεί Ελληνας πρέσβης, Νικόλαος Δραγούμης· είναι όμως φανερό πως δεν έχει άμεση εικόνα αυτής της τεχνικής πτυχής του ζητήματος. Για «κόνιν» που «αναπαύεται» στον ναό της Αγίας Τριάδας, στην Οδησσό, κάνουν επίσης λόγο (από κεκτημένη πιθανόν ταχύτητα ή διπλωματικό εξευγενισμό) και τα δύο επίσημα πρωτόκολλα που συντάχθηκαν μετά το άνοιγμα του τάφου και του φερέτρου στην Οδησσό, στις 6 και 7/4/1871.
Το δεύτερο όμως απ’ αυτά ξεκαθαρίζει ρητά ότι στο φέρετρο δεν βρέθηκε σκόνη, αλλά πτώμα σε κατάσταση αποσύνθεσης: «Το σχήμα του σώματος ήτο πρόδηλον, το ένδυμα και το κάλυμμα υπέστησαν σήψιν και στερρώς επεκάθησαν επί τα λείψανα του σώματος, επί του προσώπου ήτο μικρόν Ευαγγέλιον, ωσαύτως υποκύψαν εις φθοράν, το εσωτερικόν της λάρνακος ήτο περικεκαλυμμένον με ύλην, περιελθούσαν εις σήψιν» («Αιών», 3/5/1871).
Ακόμη σαφέστερη εικόνα μάς παρέχει το έγγραφο που συντάχθηκε μετά την επίσημη «αποκάλυψη» του περιεχομένου της λάρνακας, το μεσημέρι της 29ης Απριλίου στη μητρόπολη, και προσυπογράφεται απ’ όλο το υπουργικό συμβούλιο, την Ιερά Σύνοδο και τους παρεπιδημούντες αρχιερείς. Με την αφαίρεση των σανιδων, διαβάζουμε, «ευρέθη το ιερόν λείψανον, ως αντελήφθησαν οι ψηλαφήσαντες αυτό ΣΣ. Αρχιερείς, έχον ως έπεται: Τα μεν άνωθεν ιερά άμφια εν υγρά καταστάσει και το πλείστον εφθαρμένα· […]· η κεφαλή συγκρατουμένη μεν, αλλ’ εις διάλυσιν, σωζομένων των τριχών αυτής τε και του πώγωνος· αι χείρες συγκρατούμεναι ωσαύτως και το πλείστον αδιάλυτοι, διακρινομένων και των δακτύλων· τα οστά του στέρνου συγκρατούμενα, της δε κοιλίας το μέρος διαλελυμένον· οι μηροί συγκρατούμενοι, αλλ’ αι κνήμαι και οι ταρσοί εις διάλυσιν. Καθόλου δε ειπείν, το ιερόν λείψανον φαινεται κατά μέγα συγκρατούμενον» («Βιογραφία του ιερομάρτυρος Γρηγορίου Ε’ υπό ***», Εν Αθήναις 1871, σ.100).
Στη σεπτή τελετή παρέστη επίσης το βασιλικό ζεύγος· από τις εφημερίδες των ημερών πληροφορούμαστε δε ότι «και ο Βασιλεύς και η Βασίλισσα και οι παρεστώτες έλαβον τρίχας εκ της κόμης και εκ του πώγωνος του λειψάνου, εις ευλαβή ανάμνησιν αυτού» («Αιών», 29/4).
Μολονότι η παραπάνω έκθεση δημοσιεύτηκε και στον Τύπο της εποχής (π.χ. «Αιών» 3/5), ο τελευταίος δεν τσιγκουνεύτηκε τις υπερβολές, ερμηνεύοντας τη «διατήρηση» του «ιερού λειψάνου» σαν έργο της θείας πρόνοιας. Την ίδια στάση επέλεξαν και οι πολυπληθείς -ιδίως εκείνες τις μέρες- βιογράφοι του «εθνομάρτυρα» Πατριάρχη. Ανεκπλήρωτη έμεινε, απεναντίας, η προαναγγελία κάποιων εφημερίδων ότι «το λείψανον, καλυπτόμενον δι’ υελίνου καλύμματος, όπερ παρηγγέλθη ήδη, θέλει εκτεθή εις την ευλάβειαν των Ελλήνων» («Αιών», 29/4).
Εντελώς διαφορετικής τάξης ερωτήματα γεννά η περιφορά στις μέρες μας κάποιων κομματιών του σκηνώματος ανά την Ελλάδα. Δημοσίευμα της εφημερίδας «Γορτυνία» (9/2016, σ.7), που έθεσε υπόψη μας αναγνώστης της στήλης, μας πληροφορεί λ.χ. ότι «με την ευκαιρία της εορτής» κάποιου τοπικού ναού «μετεφέρθη Ιερό Λείψανο του Αγίου Ιερομάρτυρος Γρηγορίου του Ε’, από την ιερά Μονή Εσφιγμένου Αγίου Ορους».
Δύο ενδεχόμενα υπάρχουν: είτε το «ιερό» λείψανο, μετά την εναπόθεσή του στη Μητρόπολη Αθηνών, αποσυναρμολογήθηκε και διανεμήθη κάποια στιγμή εδώ κι εκεί· είτε το επιχειρηματικό δαιμόνιο των Αγιορειτών εφηύρε κάποια στιγμή το δικό του σκήνωμα. Ετσι κι αλλιώς, θεομπαίχτες…
Το Πατριαρχείο κατά της Επανάστασης
Του Λεωνίδα Μοίρα
Οταν η Πύλη πληροφορήθηκε την κήρυξη της Επανάστασης στην Πελοπόννησο χρησιμοποίησε διάφορα μέσα, προκειμένου να αποκαταστήσει την τάξη και να επαναφέρει τους «εξεγερθέντες Ρωμιούς» στο καθεστώς του ραγιά1. Εκτός από τη χρήση βίας και την άμεση απομάκρυνση των Φαναριωτών από τα κρατικά αξιώματα, οι Οθωμανοί επιστράτευσαν την πνευματική και πολιτική επιρροή που ασκούσε το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης στους ορθόδοξους πληθυσμούς της αυτοκρατορίας, με σκοπό να μεσολαβήσει και να αποκαταστήσει την αφοσίωση των πληθυσμών αυτών στο οθωμανικό κράτος.
Αυτή η ενέργεια ήταν σύμφωνη με την οθωμανική πολιτειακή αντίληψη, η οποία όριζε ότι οι θρησκευτικοί επικεφαλής των μη μουσουλμάνων υπηκόων όφειλαν να υπακούουν οι ίδιοι, να γνωρίζουν τις πράξεις του ποιμνίου τους και να μεριμνούν για την υπακοή του, καθώς και να καταδίδουν στις αρχές καθετί που θα μπορούσε να πέσει στην αντίληψή τους2.
Σατανικώς επινοηθέν γένος
Κατά την Επανάσταση του 1821 δεν ήταν η πρώτη φορά που οι οθωμανικές αρχές προσέφυγαν στη συνδρομή του Οικουμενικού Πατριαρχείου για να διατηρήσουν την υπακοή ελληνορθόδοξου μιλετίου3. Ο ρόλος, άλλωστε, του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης είχε αναβαθμιστεί έπειτα από την κατάργηση του Πατριαρχείου του Ιπεκίου (1766) και της Αρχιεπισκοπής της Αχρίδας (1767). Σε αυτό το πλαίσιο, ο σουλτάνος Σελίμ Γ’, ανήσυχος από το εύρος της διάδοσης των ανατρεπτικών ιδεών της Γαλλικής Επανάστασης στους χριστιανούς της αυτοκρατορίας στα τέλη του 18ου αιώνα, είχε στείλει εντολή στον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε’, ορίζοντας «νά φροντίζεις ἀδιαλείπτως εἰς τό να συνάζῃς μέσα περιποιητικά τῆς εὐταξίας τοῦ μιλλετίου σου, καί νά μή λείπῃς μέ συμβουλάς καί παραινέσεις τοῦ να διδάσκῃς πάντας τους βασιλικούς ραγιάδες τά τῆς ὑπακοῆς των χρέη»4.
Το 1798 εκδόθηκαν από το νεοϊδρυθέν πατριαρχικό τυπογραφείο δύο πνευματικά εγχειρίδια, η «Διδασκαλία Πατρική» και η «Απολογία Χριστιανική ή βιβλιάριον κατά των αθεωτάτων λιμπερτίνων», προκειμένου να εξασφαλιστεί η νομιμοφροσύνη του ποιμνίου μέσα στο κυρίαρχο πολιτικό πλαίσιο5.
Την ίδια χρονιά, ο Πατριάρχης, πριν από την επικείμενη εκστρατεία του Ναπολέοντα στην Αίγυπτο, απέστειλε εγκύκλιο στους μητροπολίτες, ζητώντας τους να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια, προκειμένου να διώξουν «ἀπό τάς νήσους ἡμῶν, αὐτούς τούς ἀποστάτας τοῦ Θεοῦ καί ὑπούλους τυράννους τῆς ἀνθρωπότητος», δηλαδή τους Γάλλους. Στην ίδια εγκύκλιο αναφερόταν ακόμα ότι «ο πονηρός καί ἀρχέκακος ὄφις, ἀφ’ οὗ δολίως ἐπλάνησεν τήν ἀνθρωπότητα μέ πολυειδεῖς ἀπάτας καί τρόπους, διά νά τούς σύρῃ εἰς τήν ἀπώλειαν· καί τελευταῖον εἰς τούτους τούς ἐσχάτους αἰῶνας, ἐπινοήσας τό γένος τῶν Γάλλων δεκτικώτερον τῆς πονηρίας, ἔχυσε δαψιλῶς εἰς τάς ψυχάς των τό φάρμακον τῆς ἀποστασίας πρός τόν θεόν»6.
Οι Οθωμανοί χρησιμοποίησαν το κύρος του Πατριαρχείου και κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης της Σερβικής Επανάστασης (1804 – 1813), όταν ζήτησαν από τον Καλλίνικο Ε’ να νουθετήσει τους Σέρβους, ώστε να διατηρήσουν τους δεσμούς αφοσίωσης στο οθωμανικό κράτος7.
Ο παρεξηγημένος Μωραΐτης
Με την ίδια λογική, όταν οι Οθωμανοί κινητοποιήθηκαν για να καταστείλουν την Επανάσταση του 1821 ζήτησαν από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Γρηγόριο Ε’ να συνεργαστεί με τις οθωμανικές αρχές και να αφορίσει τους επαναστάτες. Παρ’ όλο που ο Γρηγόριος Ε’ συνεργάστηκε, ο σουλτάνος Μαχμούτ Β’ του καταλόγισε την αποτυχία να αποτρέψει την «εξέγερση» των χριστιανών υπηκόων του, ενώ το γεγονός ότι και ο ίδιος καταγόταν από την Πελοπόννησο και συγκεκριμένα από τον καζά των Καλαβρύτων θεωρήθηκε επιβαρυντικό στοιχείο.
Ολα αυτά οδήγησαν στην έκδοση καταδικαστικού φιρμανιού και στον απαγχονισμό του Πατριάρχη. Στην πινακίδα που αναρτήθηκε πάνω στο κρεμασμένο σώμα του Γρηγορίου Ε’, γράφτηκαν, μεταξύ άλλων, τα εξής:
«Είναι αναγκαίο για όλους τους αρχηγούς και ιθύνοντες κάθε τάξης να επιτηρούν διαρκώς τα άτομα που βρίσκονται στη δικαιοδοσία τους και να αναφέρουν τις ανεπιθύμητες πράξεις τους στην κυβέρνησή τους. Ενώ και οι πατριάρχες είναι υποχρεωμένοι επίσης να διερευνούν τις κακές και καλές πράξεις των ποιμνίων τους και να αναφέρουν στην Υψηλή Πύλη αυτούς που δεν δέχονται νουθεσίες, αυτός ο πατριάρχης, διαπράττοντας ξεκάθαρα μια πράξη προδοσίας και όντας Μοραΐτης στην καταγωγή, συμμετείχε στη στάση που ξέσπασε ανάμεσα στο ποίμνιό του»8.
Η εκτέλεση του Γρηγορίου Ε’, ωστόσο, δεν σήμαινε ότι οι Οθωμανοί είχαν παραιτηθεί από την προσπάθεια να ενεργοποιήσουν την πνευματική ισχύ του Πατριαρχείου. Παράλληλα με τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, ο Μαχμούτ Β’ ζήτησε το 1822 από το Πατριαρχείο να σταλεί εγκύκλιος στους μητροπολίτες, καλώντας τους να συνεργαστούν με τους προκρίτους που παρέμεναν αφοσιωμένοι στο οθωμανικό κράτος, να επιβλέπουν και να νουθετούν το ποίμνιό τους καταγγέλλοντας ταυτόχρονα όσους παρέβαιναν τα όρια της νομιμοφροσύνης. Ταυτόχρονα, ζητούσε να αφορίζονται όσοι «διαστρεβλώνουν το μυαλό των ραγιάδων» και σημείωνε ότι κάθε μητροπολίτης θα συνέχιζε να τελεί ελεύθερα τις λειτουργίες του, με την προϋπόθεση ότι θα προσευχόταν για τον σουλτάνο. Επίσης, παρείχε διαβεβαιώσεις για την εξασφάλιση της ζωής και της περιουσίας όσων είχαν συμμετάσχει στην Επανάσταση, αλλά είχαν αποφασίσει να επανέλθουν στο πλαίσιο της νομιμότητας, ενώ τέλος όριζε ότι οι μητροπολίτες θα θεωρούνταν υπεύθυνοι για τη μη εφαρμογή των διαταγών και για την εμφάνιση ταραχών στην περιοχή της δικαιοδοσίας τους9.
Η εγκύκλιος του 1828
Οι Οθωμανοί συνέχισαν να ζητούν τη μεσολάβηση του Πατριαρχείου έως τα τέλη της Επανάστασης. Λίγους μήνες μετά την ανακατάληψη της Αθήνας (1827), ο Οικουμενικός Πατριάρχης Χρύσανθος απέστειλε το 1828 μια εγκύκλιο που απευθυνόταν στους κληρικούς και σε όλο το χριστιανικό μιλέτι του Μοριά και της Μεσογείου, στην οποία αναφέρονταν τα εξής:
«Η παρούσα εγκύκλιος απευθύνεται στους κληρικούς και στο σύνολο του μιλετίου των χριστιανών που βρίσκονται στην Πελοπόννησο, στα νησιά του Αιγαίου και στις άλλες περιοχές. Ανέκαθεν το Πατριαρχείο μας, όντας η μητέρα όλου του μιλετίου των χριστιανών, εργάζεται για να εξασφαλίσει την ασφάλεια των τέκνων του και, επειδή δεν επιτρέπει την απομάκρυνση από τα όρια της υπακοής, έχει καθήκον να προστατεύει τα τέκνα του με συμβουλές, όταν αντιλαμβάνεται ότι αυτά παρεκκλίνουν και επιδίδονται σε πράξεις επιζήμιες. Γι’ αυτόν τον λόγο όταν ξέσπασαν οι απεχθείς και άσχημες πράξεις εξαιτίας διαβολικών αυταπατών, εκδόθηκαν από το Πατριαρχείο μας έγγραφα και διαμοιράστηκαν παντού και με μητρικές συμβουλές καταβάλαμε προσπάθειες και ζήλο ώστε να επανέλθουν τα τέκνα μας στην υπακοή, όπως συνέβη και παλαιότερα, όταν γλιτώσαμε αρκετούς ραγιάδες από συμφορές και βάσανα. Πληροφορηθήκαμε ότι όλοι οι κοτζαμπάσηδες και οι καπετάνιοι που βρίσκονται στη Θήβα και στερούνται τη θεία αγάπη λόγω της ανταρσίας που αποπειράθηκαν μαζί με το ρωμέικο μιλέτι στην Πελοπόννησο, στην Αθήνα, στη Θήβα και σε άλλα μέρη της Ρούμελης, προσέφυγαν στον διοικητή της Ρούμελης και επικεφαλής των στρατευμάτων στην περιοχή αυτή, Μεχμέτ Ρεσίντ Πασά, και ζήτησαν αμνηστία για τα παλαιότερα αμαρτήματά τους. Οταν, λοιπόν, λάβαμε αυτήν την πληροφορία χαρήκαμε και τους δεχτήκαμε πίσω ως τέκνα μας, όπως και παλαιότερα, και προσευχόμαστε για αυτούς και ενημερώσαμε τον σουλτάνο για την υπακοή και την αφοσίωσή τους. Εξάλλου, με το να επιμένετε στην ανόητη εξέγερση χωρίς να αντιλαμβάνεστε ότι θα καταστρέψετε άδικα τη ζωή σας και την περιουσία σας και τις γυναίκες σας και τα παιδιά σας, ξεχνάτε με τις αμαρτίες σας τα αναρίθμητα καλά του πατρικού Υψηλού μας Κράτους και τις νουθεσίες των Ιερών Ευαγγελίων. Είναι, λοιπόν, χρέος μας να επαναλάβουμε τις πατρικές μας συμβουλές και σε συνεργασία με τους μητροπολίτες της κοινότητας να κάνουμε λόγο για τα άφθονα καλά του πατρικού μας κράτους, ώστε να δώσετε προσοχή και να σωφρονιστείτε. Αν είστε χριστιανοί και αν επιθυμείτε την ηρεμία και την ευδαιμονία και τα αναρίθμητα καλά του Υψηλού μας Κράτους στο θέμα των τελετών μας και σε άλλα ζητήματα, τότε πρέπει να υπακούσετε και να εγκαταλείψετε την εξέγερση που είναι δουλειά του διαβόλου. Στην περίπτωση αυτή το Υψηλό μας Κράτος θα συγχωρέσει τις παλαιότερες αμαρτίες σας και θα σας δεχτεί υπό την προστασία του. Αλλά και εμείς θα σας συγχωρέσουμε για τις αμαρτίες σας. Αν δεν δεχτείτε την πατρική μας νουθεσία και την ευπείθεια στο Υψηλό Κράτος και επιμείνετε στην ανταρσία, τότε θα βάλετε πολλά κρίματα στον λαιμό σας. Αν, όμως, ακούσετε τις νουθεσίες μας και επιστρέψετε στο καθεστώς του ραγιά, τότε οι προσευχές μας θα είναι μαζί σας»10.
Το κείμενο αυτό αποδεικνύει ότι ακόμα και λίγο πριν από την ίδρυση του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους, οι οθωμανικές αρχές συνέχιζαν να θεωρούν το Πατριαρχείο έναν θεσμό που μεταξύ των καθηκόντων του συμπεριλαμβανόταν ο έλεγχος της νομιμοφροσύνης του ποιμνίου του στην οθωμανική έννομη τάξη. Ο Πατριάρχης όφειλε να επαναφέρει στην τάξη τους «αποστάτες», χρησιμοποιώντας στα επιχειρήματά του τη «μεταφυσική» δικαιολόγηση της οθωμανικής έννομης τάξης.
Παρ’ όλο, τέλος, που οι Οθωμανοί γνώριζαν τις πολιτικές επιδιώξεις και τα νεωτερικά αιτήματα των Ελλήνων που διεκδικούσαν τη δημιουργία ενός ξεχωριστού έθνους–κράτους, θεωρούσαν ότι η παρέμβαση του Πατριαρχείου θα μπορούσε ίσως να διατηρήσει την υπακοή των χριστιανών υπηκόων τους μέσα στο προνεωτερικό πλαίσιο των εθνο-θρησκευτικών κοινοτήτων.
🔏 Σημειώσεις
1. Για τις οθωμανικές προσλήψεις της Ελληνικής Επανάστασης βλ. Hüseyin Şükrü Ilıcak, «A Radical Rethinking of Empire: Ottoman State and Society during the Greek War of Independence (1821-1826)», αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή, Harvard University, Cambridge Ma. 2011· Σοφία Λαΐου – Μαρίνος Σαρηγιάννης, Οθωμανικές αφηγήσεις για την Ελληνική Επανάσταση. Από τον Γιουσούφ Μπέη στον Αχμέτ Τζεβντέτ Πασά, Αθήνα 2019, ΕΙΕ/ΙΙΕ.
2. Ziya Yılmazer (ed.) Şânî-Zâde Târîhi, 1223 – 1237 (1808 – 1821) [Η ιστορία του Σανί Ζαντέ, 1223 – 1237, (1808 – 1821)], İstanbul 2008, Çamlıca Basım Yayın, τ. 2, σ. 1122.
3. Την περίοδο που μας απασχολεί εδώ, με τον όρο «Rum» (στην πολιτική του σημασία) δεν υποδηλώνονταν μονάχα οι ελληνόφωνοι ορθόδοξοι της αυτοκρατορίας, αλλά όλοι οι σερβικής, βουλγαρικής, αλβανικής και αραβικής καταγωγής υπήκοοι της Πύλης, καθώς και οι τουρκόφωνοι χριστιανοί, οι οποίοι ανήκαν στον πνευματικό έλεγχο του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης (Paraskevas Konortas, «From Tâ’ife to Millet: Ottoman Terms for the Ottoman Greek Orthodox Community», σε Dimitris Gondicas & Charles Issawi [eds.], Ottoman Greeks in the Age of Nationalism: Politics, Economy and Society in the Nineteenth Century, Pennington 1999, Darwin Press, σ. 169 – 179).
4. Δημήτρης Γ. Αποστολόπουλος, Η Γαλλική Επανάσταση στην τουρκοκρατούμενη ελληνική κοινωνία, αντιδράσεις στα 1798, Αθήνα 1989, ΕΙΕ, σ. 27.
5. Στο ίδιο, σ. 37.
6. Γ. Π. Αγγελόπουλος, Τα κατά τον αοίδιμον πρωταθλητήν του ιερού των Ελλήνων αγώνος τον Πατριάρχην Κωνσταντινουπόλεως Γρηγόριον τον Ε’ (Εν Αθήναις 1865, Εθνικόν Τυπογραφείον), σ. 201 – 203.
7. Süleyman Uygun, «Sırp İsyanı’nın Sosyal Boyutuna Dair» [Σχετικά με την κοινωνική διάσταση της Σερβικής Επανάστασης], σε Zeynep İskefiyeli – M. Bilal Çelik – Serkan Yazıcı (επιμ.), Türk Tarihinde Balkanlar, τ. 1, Sakarya 2013, Sakarya Üniversitesi, σ. 642.
8. Ηλίας Κολοβός, «Η πινακίδα πάνω στο νεκρό σώμα του Πατριάρχη», Η Αυγή, 24.03.2019.
9. Meral Bayrak, 1821. Mora İsyanı ve Yunanistan’ın Bağımsızlığı [Η εξέγερση του 1821 στην Πελοπόννησο και η ανεξαρτησία της Ελλάδας], αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir 1999, σ. 163.
10. Ahmed Hezarfen (επιμ.), Vakanüvis Ahmed Lütfi Efendi Tarihi [Η ιστορία του χρονικογράφου Αχμέτ Λουτφί Εφέντη], τ. 1, İstanbul 1999, Yapı Kredi Yayınları, σ. 248-249.
*οθωμανολόγος, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ