Η πνευματική σχέση του αγίου Νεκταρίου με άγιο ιδιοκτήτη πορνείου και ιδρυτή άντρου βασανιστηρίων

[Η συνεισφορά του στο παράλογο Σχίσμα των Παλαιοημερολογιτών]

του Αναγνώστη Λασκαράτου

Ορμώμενος από την ταινία που έκανε στην Ελλάδα τους θαμώνες των εκκλησιών να ανακαλύψουν το σινεμά,  παραθέτω συμπληρωματικά ένα κομμάτι του βίου του Αγίου Νεκταρίου. Δεν κοσμώ το άρθρο με δικές του φωτογραφίες, αλλά με την εικόνα ενός άλλου θαυματουργού αγίου, πολύ λιγότερο γνωστού, του εξ Αγίου Όρους ορμώμενου Ομολογητή και Μυροβλήτη Ματθαίου Επισκόπου Βρεσθένης, τον οποίο ο ίδιος χειροθέτησε αρχιμανδρίτη και συμβούλευε, για να θέσω κάποια ερωτήματα. Εισαγωγικά να πω πως ο Νεκτάριος ως Επίσκοπος Πενταπόλεως, κατηγορήθηκε για σεξουαλική ανηθικότητα το 1890 και απολύθηκε από τον πατριάρχη Αλεξανδρείας Σωφρόνιο Γ΄ (πρώην πατριάρχη Κωνσταντινούπολης). Επίσης το 1918 καταγγέλθηκε στην Ελλάδα από μητέρα μοναχής για ανηθικότητα. Δυο χρόνια μετά πέθανε. Το 1961 ο πατριάρχης Αθηναγόρας τον ανακήρυξε Άγιο. Το ΒΗΜΑ έχει γράψει σχετικά: «Η απόφαση ωστόσο που σχολιάστηκε έντονα και αμφισβητήθηκε ήταν αυτή του Πατριάρχη Αθηναγόρα για τον Άγιο Νεκτάριο. Το γεγονός ότι ανακηρύχθηκε Αγιος 40 μόλις χρόνια μετά τον θάνατό του και ενώ ακόμη ζούσαν άνθρωποι που τον γνώρισαν από κοντά, ο τρόπος που εκδιώχθηκε ενώ υπηρετούσε ως Μητροπολίτης Πενταπόλεως στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, μια σειρά συκοφαντιών που διατυπώθηκαν από μια ομάδα κατοίκων της Αίγινας, όπου έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Αγιος, ήταν οι κύριοι λόγοι της «αναστάτωσης» που προκάλεσε καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του ’60 στο εσωτερικό της Εκκλησίας η απόφαση του Πατριάρχη Αθηναγόρα και της Συνόδου να εντάξουν στο Αγιολόγιο τον Νεκτάριο, έπειτα από σχετικό αίτημα που διατυπώθηκε από το πλήρωμα της Ελλαδικής Εκκλησίας διά της Συνόδου της» (Μ. Αντωνιάδου, «Ιστορίες για αγίους»-20 Αυγούστου 2000, 00:00). Να μεταφράσω την περίεργη διατύπωση της δημοσιογράφου πως το ζήτησε το πλήρωμα της Εκκλησίας (με δημοψήφισμα;) δια της Συνόδου. Εννοεί υποθέτω τους έχοντες εμπορικό συμφέρον, τους φανατικούς και τους πάντα πρόθυμους για επέκταση της βιομηχανίας θαυμάτων δεσποτάδες, αφού η πλειοψηφία του πάντα ασαφούς έκτασης «πληρώματος», δεν είχε πάρει χαμπάρι για τον Άγιο. Το πατριαρχείο της Αλεξάνδρειας περιέργως δεν αναγνώρισε την αγιότητά του παρά μόνο 37 χρόνια μετά, το 1998 και αυτό αποτελεί ένα από τα ερωτήματα.

Ένα άλλο ερώτημα  είναι η πνευματική του σχέση και η αλληλογραφία του με τον άγιο των Παλαιοημηρολογιτών Επίσκοπο Βρεσθένης Ματθαίο Καρπαθάκη (φωτ.), τον Ομολογητή και Μυροβλήτη, καταγόμενο από μεγάλη ιερατική οικογένεια της Κρήτης, πρώην ιδιοκτήτη πορνείου, ιδρυτή της παλαιοημερολογίτικης Μονής Παναγίας της Πευκοβουνογιάτρισσας Κερατέας (ενός ιερού κολαστηρίου ανείπωτης φρίκης, όπου βασανίζονταν και δολοφονούνταν δυστυχισμένες υπάρξεις, ακόμη και παιδιά, από την ηγουμένη οσία Μαριάμ, που πέθανε στη φυλακή, με σκοπό να εξιλεωθούν από τις αμαρτίες τους και να αξιοποιηθεί φιλανθρωπικώς από την Μονή η περιουσία τους), τον οποίο ο Νεκτάριος είχε χειροθετήσει αρχιμανδρίτη, ως ιερέα της κρατικής Εκκλησίας. Να σημειωθεί πως οι παλαιοημερολογίτες εμφανίζουν χωρίς να διαψεύδονται τον Άγιο Νεκτάριο, ως προπαγανδιστή του Ιουλιανού ημερολογίου, την εποχή που είχαν ξεκινήσει οι συζητήσεις για την αλλαγή του: «Παιδιά μου, δεν πρέπει να γίνει η αλλαγή του ημερολογίου διότι βάσει αυτού έχουν θεσπισθεί όλες οι εορτές της Εκκλησίας μας και ιδιαιτέρως το αιώνιο Πασχάλιο. – Μαλιστα Δέσποτα, εάν όμως η Εκκλησία δεχθεί τη μεταρρύθμιση τι γίνεται; Τι κάνουμε εμείς; – Εσείς να παραμείνετε ως έχετε, δεν θα ακολουθήσετε τούς μεταρρυθμιστές διότι το Γρηγοριανό ημερολόγιο έχει καταδικασθεί από τρεις πανορθοδόξους συνόδους επί πατριαρχίας Ιερεμίου του Τρανού 1592-1593 και Ανθίμου το 1848. Είναι αδύνατον Ορθόδοξοι Χριστιανοί να δεχθούν την αλλαγή. Εγώ δε δέχομαι ούτε ακολουθώ κανέναν έστω κι αν μείνω μόνος μου. Ναι, Δέσποτα, αλλά εάν δεν έχουμε ιερείς τι θα κάνουμε; – Παιδιά μου θα οικονομήσει ο Κύριος μας και θα σας στείλει» (Απόσπασμα από άρθρο του μητροπολίτη Αττικής και Βοιωτίας των ΓΟΧ Χρυσοστόμου Μανιώτη στο περιοδικό «Φωνή της Ορθοδοξίας», «ΑΓΙΟΣ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ: ΣΤΥΛΟΣ ΤΩΝ ΠΑΤΡΩΩΝ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΝ»).

Παραθέτω την περιγραφή της επικοινωνίας του αγίου Ματθαίου με τον άγιο Νεκτάριο και είναι απορίας άξιο το ότι η παρανοϊκή μανία του πρώτου να οδηγηθεί σε μαρτύριο χάριν της δήθεν απειλούμενης πίστεως, δεν ενέβαλε στο Νεκτάριο, με τη διακριτική ικανότητα του Αγίου, την υποψία για την ψυχική και νοητική του κατάσταση, ούτε τον ώθησε, από αρχιερατικό καθήκον, να τον αποτρέψει άμεσα από αυτήν την ανωμαλία: «Ἡ γνωριμία μέ τόν ἅγιο Νεκτάριο ἐπόσκοπο Πενταπόλεως – Ὁ πόθος τοῦ μαρτυρίου». «Τό 1910 καί ἐνῶ ὁ Ἅγιος Πατήρ Ματθαῖος περιώδευε ἱεραποστολικῶς τήν Πελοπόννησο, πληροφορήθηκε γιά τόν αὐτοεξόριστο στήν Ἑλλάδα Μητροπ. Πενταπόλεως Νεκτάριο (τοῦ κλίματος τοῦ Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας), τότε Διευθυντή τῆς Ριζαρείου Ἐκκλησιαστικῆς Σχολῆς τοῦ ὁποίου ἡ φήμη τῆς ἁγιότητος ἦταν εὑρύτατα διαδεδομένη. Οἱ δύο ἄνδρες συνδέθηκαν ἔκτοτε μέ πνευματική φιλία, μεταξύ τους δέ ὑπῆρξε καί ἀλληλογραφία. Μάλιστα ὁ ἅγ. Νεκτάριος, ἐκτιμήσας τόν χαρακτῆρα του, τόν χειροθέτησε Ἀρχιμανδρίτη καί τοῦ χάρισε ἕνα ἐπιγονάτιό του (σήμερα φυλάσσεται στό Δεσποτικό τῆς Ἱ. Μ. Παναγίας Κερατέας).

Ἕνα χαρακτηριστικό τοῦ βίου τοῦ Ἁγίου Πατρός Ματθαίου εἶναι, ὅτι ἀπό τήν παιδική του ἡλικία ἐφλέγετο ἀπό τόν πόθο τοῦ μαρτυρίου ὑπέρ τοῦ Χριστοῦ καί τῆς Πίστεώς Του. Τόν μαρτυρικό του ζῆλο ἐξέθρεψε ἀφ’ ἑνός μέν ἡ μελέτη τῶν συναξαρίων τῶν Ἁγίων Μαρτύρων καί Νεομαρτύρων. Τό 1910, ἔτος γνωριμίας του μέ τόν ἅγ. Νεκτάριο Πενταπόλεως, ὁ Ἱερομόναχος Ματθαῖος θέτει τό θέμα τοῦ πόθου του γιά μαρτύριο στήν κρίση τοῦ μεγάλου Ἱεράρχου Νεκταρίου καί ὁ ταπεινός Ἅγιος ἀντί νά ἐκφέρει δική του γνώμη, τόν προτρέπει νά μήν κάνει τίποτα πρίν συμβουλευθεῖ διακριτικούς πατέρες! «Πανοσιολογιώτατε πάτερ Ματθαῖε – γράφει σέ ἐπιστολή του τῆς 8ης Νοεμβρίου 1910– καθῆκον μου θεωρῶν νά δώσω ὑμῖν τήν ἐξῆς συμβουλήν, ὡς πρός τό διαφλέγον τήν καρδίαν σου ζήτημα τοῦ μαρτυρίου. Σᾶς συμβουλεύω, πρίν λάβετε συμβουλάς ἐναρέτων Πατέρων, νά μή μεταβῆτε πρός ἀναζήτησιν μαρτυρίου».

Στην εφημερίδα «Ελευθερία» εφημερίδας (Κυριακή 19.11.1950), γράφτηκε πως «Η ηγουμένη Μαριάμ μετά το θάνατο του επισκόπου Ματθαίου Καρπαθάκη διέδωσε επίτηδες ότι το πτώμα του «μυροβόλησε»! Δια του τρόπου αυτού προσέλκυσαν εκατοντάδες απλοϊκούς ανθρώπους, οι οποίοι έσπευσαν εκεί από πολλά μέρη της Ελλάδας για να δουν το θαύμα του αγίου Ματθαίου του οποίου το σώμα έβγαζε δήθεν μύρο. Στη πραγματικότητα όμως η πονηρή ηγουμένη είχε ραντίσει το πτώμα του με άρωμα για να παραπλανήσει τους ευσεβείς και να δημιουργήσει θρύλο πέριξ του ονόματος του Ματθαίου».

Στις 14 Μαϊου του 1950 ο άγιος Ματθαίος αναχώρησε για την Κόλαση. Σε λιγότερο από 8 οχτώ μήνες μετά έσκασε η βόμβα πάνω στην οποία είχε στήσει το θρόνο του: «Ηγουμένη Μαριάμ, ο «γυναικείος σατανάς»-«Το σοκ του εισαγγελέα που την καταδίκασε για 150 θανάτους κοριτσιών». Τη νύχτα της 5ης Δεκεμβρίου του 1950,  περισσότεροι από 80 αστυνομικοί με επικεφαλής αξιωματικούς της ασφάλειας, έναν ανακριτή κι έναν αντεισαγγελέα πραγματοποιούν επέμβαση στη Μονή Κερατέας και απελευθερώνουν δεκάδες πλούσιες ηλικιωμένες γυναίκες και 36 αγόρια και κορίτσια που βρίσκονταν σε κατάσταση εξάντλησης και θρησκευτικού παραληρήματος. Ταυτόχρονα συλλαμβάνουν με επεισοδιακό τρόπο την ηγουμένη Μαριάμ και τους συνεργάτες της.  Από εκείνη τη νύχτα και μετά άρχισαν να αποκαλύπτονται φρικιαστικές λεπτομέρειες για ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα που συγκλόνισαν την Ελλάδα. Από καιρό ακούγονταν φήμες ότι η Μονή «Παναγία Πευκοβουνογιάτρισσα» προσηλύτιζε κόσμο με σκοπό την οικειοποίηση ξένων περιουσιών. Υπήρχαν καταγγελίες για βασανιστήρια που γίνονταν μέσα στη Μονή, για θανάτους από φυματίωση και πολλοί αποκαλούσαν την Μαριάμ «γυναικείο σατανά» που εκμεταλλεύεται το θρησκευτικό πάθος των μοναχών για να αποκτήσει τεράστια περιουσία. Οι ανακρίσεις κράτησαν πολλούς μήνες. Η δικογραφία που σχηματίστηκε ήταν ογκώδης και περιλάμβανε, εκτός από τις απολογίες των κατηγορουμένων, περισσότερες από 100 καταθέσεις θυμάτων και συγγενών τους. 

Η δίκη άρχισε τον Νοέμβριο του 1952 .Στο εδώλιο κάθισαν η Μαριάμ Σουλακιώτου, ηγουμένη της Μονής παλαιοημερολογιτών Κερατέας, 8 μοναχές και ο επίσκοπος των παλαιοημερολογητών.  Κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας ήρθαν στο φως ανατριχιαστικές λεπτομέρειες …. Ο εισαγγελέας διακόπτοντας έναν από τους μάρτυρες ξέσπασε: «η Κερατέα είναι αίσχος δια την Ελλάδα. Σηκώνονται οι τρίχες της κεφαλής μου. Σκεφτείτε ότι εκεί μέσα πέθαναν 150 φυματικά κορίτσια!». «Θλιβερά γεγονότα». Φαντασθείτε πως ο νεωκόρος της μονής Κερατέας εχρίσθη από τον άγιον πατέρα μητροπολίτης Θεσσαλονίκης! Όταν λέγω ο άγιος πατέρας εννοώ αυτό το κάθαρμα τον μυρόβλητον Ματθαίον που ο τότε πρωτοσύγγελος και νυν Α.Θ.Π. ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Αθηναγόρας καθήρεσε διότι διατηρούσε οίκο ανοχής! Κι η αγία μητέρα η περίφημη οσία Μαριάμ ήταν μιά… κορδελιάστρα». «Όταν η αιμοσταγής Ηγουμένη Μαριάμ άπλωσε τα δίχτυα…». «Και ποιοι ήσαν αυτοί που απετέλουν την συμμορίαν; Περιτρίμματα της αγοράς. Μία κορδελιάστρα των στρατώνων του Γουδί – αστοιχείωτος αλλά θρασυτάτη και με κτηνώδην φυσιογνωμίαν – η Μαριάμ, επαράσταινε την ηγουμένην. Ένα κάθαρμα των καταγωγίων, ο Ματθαίος, που τον εξέρασε το Άγιον Όρος (σύμφωνα με τον εισαγγελέα, καθερέθη επειδή διατηρούσε οίκο ανοχής!) και αυτός αυτοεχειροτονήθη «επίσκοπος» και εχειροτόνησεν άλλους 15 «επισκόπους» τους οποίους εμάζεψεν από την οδόν Αθηνάς ή από τα χοιροστάσια και παρίστανε τον «όσιον». Μια υπηρέτρια – η Δενδρινού – έγινεν ο οικονομικός εγκέφαλος της συμμορίας. Ένας καθηρημένος διάκονος, καταδικασμένος επί αποπλανήσει σάτυρος, ήτο ο επόπτης του εξαγιασμού των θυμάτων».

Η θεία ευαρέσκεια για την ταινία εκδηλώθηκε στις 12 Αυγούστου στη Μονή της Αίγινας λίγες ημέρες πριν την πρώτη προβολή της (24.8). Η Παναγία ή ο Άγιος έστειλαν την ευλογημένη δοκιμασία του «κορονοϊούλη» («O κορωνοϊούλης του Μόρφου δεν είναι αυτό που βιώνουν οι ασθενείς»), σε δώδεκα (επί συνόλου δεκατριών) μοναχές. Στον Τύπο γράφτηκε πως οι μοναχές που ευλογήθηκαν ήταν 16 αλλά η Μονή ανακοίνωσε 12.