Το “Στο σπίτι του Κεμάλ” ενώνει Έλληνες και Τούρκους

Να διδάσκεται στα σχολεία μας

Γράμμα από το Ληξούρι: Αναγνώστης Λασκαράτος

Κύριε Ροΐδη,

Πικρός καρπός του 1922 ήταν ο ξεριζωμός Χριστιανών και μουσουλμάνων από τις προγονικές τους εστίες. Η ανταλλαγή των πληθυσμών το 1922 έγινε με κριτήριο τη θρησκεία και όχι τη γλώσσα, όπως αναφέρεται και στο διήγημα “Στου Κεμάλ το σπίτι” του Γιώργου Ιωάννου. Μουσουλμάνοι της Ελλάδας, πολλοί από αυτούς ελληνικής συνείδησης (Βαλαάδες, Τουρκοκρητικοί) διώχτηκαν στην Τουρκία. Χριστιανοί Ορθόδοξοι της Τουρκίας, αρκετοί από αυτούς Τούρκοι (Μπαφραλήδες του Πόντου κοι Καραμανλήδες της Καππαδοκίας) διώχτηκαν στην Ελλάδα. Δεν ξέρω προς τα που γέρνει το ισοζύγιο του πόνου και της αδικίας, ας το μετρήσουν οι στενόκαρδοι, οι μικρόμυαλοι, οι εγωκεντρικοί και οι μικρόψυχοι. Ξέρω όμως πως αυτοί που ενοχλήθηκαν για το βιβλίο του “συνωστισμού” της Σμύρνης, θα έπρεπε πρώτα να θυμώσουν που η κα Ρεπούση αποσιώπησε τα φοβερά εγκλήματα του ελληνικού στρατού στην Τουρκία σε βάρος αμάχων, που προηγήθηκαν της σφαγής των Ελλήνων στη Σμύρνη, αποφεύγοντας μια ευπρεπή σύντομη αναφορά, χωρίς βέβαια φρικιαστικές λεπτομέρειες. Ασφαλώς μετά με μια εξ ίσου λιτή αναφορά θα μιλούσε για τις τουρκικές βαρβαρότητες στη Σμύρνη. Όποιος θέλει να πάρει μια γεύση από τις αγριότητες του ελληνικού στρατού-των Τούρκων εθνικιστών τις ξέρουμε με το παραπάνω-ας διαβάσει το εξαιρετικό και αδιάψευστο βιβλίο του εκ των “Ιών” της Ελευθεροτυπίας Τάσου Κωστόπουλου “Πόλεμος και Εθνοκάθαρση Η ξεχασμένη πλευρά μιας δεκαετούς εθνικής εξόρμησης (1912-1922)”. Για τη συγγραφή του χρησιμοποιήθηκαν κυρίως ημερολόγια κι απομνημονεύματα ελλήνων στρατιωτικών, σε συνδυασμό με αδημοσίευτο ή δημοσιευμένο αρχειακό υλικό.

Θα έπρεπε να θυμώσουν οι Νεοέλληνες Χριστιανοί και για το δύστυχο ιμάμη των Γιαννιτσών που γκρεμοτσακίστηκε από τον μιναρέ του, πριν να αγανακτήσουν για την κατακρεούργηση του εθνικιστή δεσπότη Σμύρνης Χρυσόστομου που υποδέχτηκε τον ελληνικό στρατό με δοξολογίες και πίστευε στην αναβίωση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Το περιστατικό καταγράφει ο καλός αρχιμανδρίτηςα Φιλόθεος Φάρος, που δεν κρύβει τις ευθύνες του Χρυσόστομου (“Η Εκκλησία ως σκάνδαλο και ως Σωτηρία”), παραθέτοντς και το κατηγορητήριο που του απηύθυνε ο Τούρκος διοικητής Νουρεντίν του οποίου ο γιός είχε σκοτωθεί από τον ελληνικό στρατό.

Ο ίδιος ιερωμένος καταγράφει τη θαμμένη από την αχάριστη και μικρόψυχη επίσημη ιστοριογραφία μας περίπτωση του θρησκευτικού ηγέτη (Σεϊχουλισλάμη) Χατζή Χαλήλ Εφέντη, που θυσίασε τη ζωή του για να μην σφαγεί το 1821 ο χριστιανικός πληθυσμός της Ισταμπούλ. Αν αγαπάς την πατρίδα σου τη θέλεις τίμια, τη θέλεις γενναία, τη θέλεις να αναγνωρίζει την αλήθεια και να διορθώνει τα λάθη της και κυρίως να μην τα επαναλαμβάνει. Αλλιώς είσαι ένας καραγκιόζης, υποκριτής, πατριδοκάπηλος, που βοηθάς κι εσύ να πλουτίζουν κάποιοι ερωτευμένοι υπουργοί Εθνικής Άμυνας και οι δυτικοί έμποροι όπλων που πουλάνε καραμπίνες στους Έλληνες και Τούρκους Ινδιάνους για να αλληλοφαγωθούν. Κατά κανόνα στη χώρα μας όσοι βιοπορίζονται από τον πατριωτισμό τους, υποδύονται και τους Χριστιανούς. Λησμονούν όμως τη σαφή ευαγγελική προτροπή να κρίνουν πρώτα τον εαυτό τους (και κατ’αναλογίαν την πατρίδα τους): “Υποκριτά, έκβαλε πρώτον την δοκόν εκ του οφθαλμού σου, και τότε θέλεις ιδεί καθαρώς διά να εκβάλης το ξυλάριον εκ του οφθαλμού του αδελφού σου”.

Στο διήγημα του Ιωάννου ζωντανεύει ο πόνος για τη χαμένη γη, η νοσταλγία για την πατρίδα, αισθήματα πανανθρώπινα που δεν τα νιώθουν μόνο οι Νεοέλληνες. Ο αφηγητής και οι δικοί του συμπονούν μια Τουρκάλα συνειδητοποιώντας πως κι αυτή ξεριζώθηκε και κλαίει γι’αυτά που της πήρανε. Το διήγημα δείχνει την ανάγκη για μια αντικειμενική θεώρηση των γεγονότων με αλληλοσεβασμό και αλληλοκατανόηση, πέρα από το δηλητήριο του εθνικισμού των αγοραίων ανθρώπων που τόσο πρόστυχα βαπτίζεται πατριωτισμός. Οι Σαλονικιοί κερδοσκόποι εργολάβοι που σβήνουν τα χνάρια των ανθρώπων και των πολιτισμών, τα σπίτια των μουσουλμάνων, τα ψηφιδωτά τους (η ίδιας πάστας άνθρωποι σύλησαν αργότερα στην Κατοχή και τα ανυπεράσπιστα εβραϊκά μνήματα για να στολίσουν τις εκκλησιές και τα σπίτια τους), στηλιτεύονται. από τον ευαίσθητο συγγραφέα, που δεν κουκουλώνει τις αμαρτωλές καταστάσεις, όπως έκανε ο Βενέζης για να γίνει Ακαδημαϊκός. Διαβάστε το εξαιρετικό άρθρο της πανεπιστημιακής καθηγήτριας Νεοελληνικών Σπουδών Αγγέλας Καστρινάκη:

“Πως το εθνικό συμφέρον αλλάζει τη λογοτεχνία. Το 1922 και οι λογοτεχνικές αναθεωρήσεις”

Κάποτε κάποιος πρέπει να μας εξηγήσει τι γίνανε τα ωραία τζαμιά της χώρας μας, οι ισλαμικές κρήνες, τα λουτρά, οι οντάδες που ισοπεδώθηκαν στο όνομα της ομοιομορφίας στο όνομα της πλαστογράφησης της Ιστορίας, στο όνομα της δολοφονίας των αναμνήσεων. Σβήστηκε η Ιστορία της πατρίδας μας, η πολυπλοκότητά της, χάθηκε για πάντα μια αναντικατάστατη διάστασή της και μια αρχιτεκτονική ομορφιά. Γιατί η Αθήνα έχει μόνο ένα τζαμί κι αυτό αλειτούργητο όταν στην Ισταμπούλ λειτουργούν ελεύθερα δεκάδες ορθόδοξοι ναοί κι όταν σχεδόν σε όλες τις μουσουλμανικές χώρες υπάρχουν ορθόδοξες εκκλησίες και κληρικοί, ακόμα και πατριάρχες; Γιατί ο οιουμενικός πατριάρχης εκλέγεται ελεύθερα από τη Σύνοδο όταν ο Μουφτής της Θράκης διορίζεται (με φτηνές δικαιολογίες) από το ελληνικό κράτος; Ποιός πατριώτης θέλει να καταδικάζεται η πατρίδα του στο ευρωπαϊκό δικαστήριο και να αδικεί αθώους ανθρώπους που έφτασε κάποτε να τους κλειδώνει πίσω από μπάρες;
Δεν πάει καιρός που οι υπερπατριώτες επιτέθηκαν στον σημερινό ευρωβουλευτή Μιχάλη Τρεμόπουλο των Οικολόγων επειδή είχε ζητήσει το αυτονόητο. Να τιμήσει η Θεσσαλονίκη ένα από τα σημαντικότερα τέκνα της. Τον αναμορφωτή της Τουρκίας Κεμάλ Ατατούρκ. Σήμερα πάλι ο εσμός της ελληνορθόδοξης εθνικοφροσύνης ξεσηκώθηκε γιατί στις εισαγωγικές εξετάσεις μπήκε ένα θέμα από το φιλειρηνικό, κείμενο του Ιωάννου χτυπώντας τρεις γυναίκες. Διαμαντοπούλου, Δραγώνα, Ρεπούση. Ασφαλώς δεν υποβιβάζω τις δυο τελευταίες σε ίδια αξία με την πρώτη. Αναγνωρίζω όμως στην Υπουργό Θρησκευμάτων κάποια μικρή τόλμη που δεν την είχαν οι άνδρες προκάτοχοί της..

Ευτυχώς οι σιωπηλοί κατά κανόνα διανοούμενοί μας αυτή τη φορά ξεσηκώθηκαν:
«Ιεροεξεταστές ενοχοποιούν βιβλία»
78 συγγραφείς, καλλιτέχνες και άνθρωποι του πνεύματος καταγγέλλουν τις επιθέσεις που δέχτηκε η Κεντρική Επιτροπή Εξετάσεων γιατί επέλεξε κείμενο του Γιώργου Ιωάννου («Στου Κεμάλ το σπίτι») για το θέμα των εξετάσεων στη Νεοελληνική Λογοτεχνία: «Για άλλη μια φορά τα τελευταία χρόνια, η λογοτεχνία και οι διάκονοί της, συγγραφείς, εκδότες, εκπαιδευτικοί, αναγνώστες, βρισκόμαστε υπόλογοι σε μερίδα πατριδοκαπήλων, οι οποίοι ελέω τηλεοπτικής και δημοσιογραφικής ασυλίας μάς στήνουν ξανά στον τοίχο με πρόσχημα πάντα τα δήθεν αντεθνικά μας φρονήματα…..».

Το κείμενο υπογράφουν μεταξύ άλλων (ζητώ συγνώμη για την επιλεκτική αναφορά) και οι: Παντελής Βούλγαρης, Ρέα Γαλανάκη, Ντόρα Γιαννακοπούλου, Δημήτρης Γκιώνης, Κική Δημουλά, Λένα Διβάνη, Ζυράννα Ζατέλη, Γιάννης Κακουλίδης, Ιωάννα Καρυστιάνη, Χριστόφορος Κάσδαγλης, Μήτσος Κασόλας, Θανάσης Καστανιώτης, Νίκος Κουνενής, Ροβήρος Μανθούλης, Νίκος Α. Μάντης, Πέτρος Μάρκαρης, Παύλος Μάτεσις, Μιχάλης Μοδινός, Γιώργος Μπράμος, Θανάσης Θ. Νιάρχος, Αλέξης Πανσέληνος, Κωστής Παπαγιώργης, Τάσος Ρούσσος, Αντώνης Σουρούνης, Αρης Σφακιανάκης, Κωνσταντίνος Τζούμας, Μαρία Φακίνου, Θανάσης Χειμωνάς, Ανταίος Χρυσοστομίδης..

Ας ελπίσουμε πως από την Ελλάδα του Άκη Τσοχατζόπουλου, του Αντώνη Σαμαρά και του Χουντόδουλου, θα περάσουμε σε μια Ελλάδα λιγότερη φοβική, πιο ευρωπαϊκή και πιο λογική. Άλλωστε περιθώρια για σπατάλες και λάθη δεν υπάρχουν πλέον. Αυτές οι πατριωτικές πολιτικές μας επτώχευσαν. Εξοπλίστηκε η Ελλάδα σαν αστακός, γέμισε έτσι τις τσέπες πολλών και τίναξε τα νοσοκομεία της στον αέρα, μεγαλοπιάστηκε να βλέπει παντού εχθρούς σαν την Αλβανία του Χότζα, ο εχθρός της όμως βρίσκεται εντός των τειχών. Είναι ο κακός της εαυτός.